نشست تخصصي سيري در آثار معرق استاد مهران امير اينانلو سه شنبه دوم آذر ماه 1389 ساعت 17 در مركز هنر پژوهي نقش جهان با حضور تعدادي از استادان و دانشجويان و علاقمندان هنر هاي سنتي ايران برگزار شد.

 پس از تلاوت آيات قرآن مجيد سركار خانم عاطفه پور صالحي دبير علمي نشست از استاد عبدالمجيد شريف زاده رئيس گروه هنر هاي سنتي ايران دعوت كرد تا سخنراني در مورد آثار استاد مهران اينانلو و فرايند شكل گيري و نقش وي را دراين تحول بيان نمايد .

دكتر شريف زاده ضمن تشكر از مسئولين فرهنگستان هنر و انتخاب درست در واكاوي و نقد و بررسي آثار هنرمندان مباحث خود را اين چنين آغاز كرد .

نكات قابل بررسي در آثار استاد بسيار زياد بوده كه مي توان در مورد آنها بحث و گفتگو كرد، اين مسئله بيشترين اهميت را دارا است كه استاد اينانلو در طول اين چند سال تلاش بي وقفه اي در زمينه ي ايجاد يك سبك جديد و نو داشته است و در اين كار نيز توانسته موفق باشد و تحول عظيمي در وضعيت معرق ايجاد كند كه حاصل زحمات بسيار زيا وي و سختي هايي است كه در اين راه متحمل شده است .

شريف زاده ادامه داد: برخي بر اين عقيده بودند كه اين هنر در سي سال پيش به عنوان يك هنر وارداتي از قسمت هاي شرق آسيا وارد شده است و آن را متعلق به ايران نمي دانستند و استادكاران سرشناس در اين برهه چند ساله در ايران وجود نداشته اند تا اين هنر را دنبال كنند .

در حاليكه بسياري از استادان در اين رشته توانسته اند ثابت كنند كه از گذشته اين هنر در ايران وجود داشته و مهد آن ايران بوده است كه با پيدا شدن يك قطعه شانه از دل خاك ها ي شهر باستاني سوخته اين مطلب ثابت شد و اين مسئله مورد قبول همگان قرار گرفت كه نوع معرقي كه در آن به كار رفته معرق جازني است بدين معنا كه چوب را گود مي كنند و نقش هاي را در آن تراشيده و با قطعه اي ديگر آن راپر مي كنند و در آن نقش و نگار ايجاد مي كنند و اين هنر مربوط به هزاره سوم قبل از ميلاد بوده است كه سابقه پنج هزار ساله در ايران دارد و اين شيوه بر روي در هاي چوبي و ورودي هاي اماكن زيارتي و امامزاده ها استفاده شده است و در طي تحولات 30 ساله در هنر معرق ايران در آن تغييراتي ايجاد شد، پس از اين اتفاقات، مركزي در خيابان فردوسي به نام ساختمان كوشك در زمينه معرق ايجاد شد كه در زمينه اين هنر به فعاليت مي پرداخت و استادان زيادي در آن فعاليت كرده و در كنار معرق به هنر هاي سنتي ديگر ايران هم پرداخته شده است دراين دوره هنر مندان تكنيك كارهاي خود را از استادان خود گرفته و با تغيير بسيار كمي از آنها استفاده مي كردند و آن تحول عظيمي كه گفته شد ايجاد نشده بود اما گسترش اين هنر باعث شد افراد بيشتري به آن علاقمند شده و از ميان افراد عادي هم منتقداني به وجود آيند و از معرق انتظارات جديد و بيشتر ي به وجود آيد، با ايجاد اين فضا تحول بيشتري در كيفيت هنر معرق ايجاد شد، يكي از استاداني كه پايه ي اين تحول عظيم بود استاد اينانلو است، به دليل اينكه تكنيك جديدي را ايجاد نمود كه نه تنها كار معرق انجام داده بلكه كار طراحي و عكاسي نيز انجام داده است.

اين پيش زمينه براي تغيير مناسب بوده و ديد هنري گسترده را به او داده است، همچنين آشنايي با هنر ديروز و هنر معاصر ديدگاه وسيعتري در اختيار وي قرار داد و اين تحولات باعث تغييرات قدم به قدم شده است. يك هنرمند كه به كار معرق مي پردازد در ابتدا براي او شناخت هنرها سنتي بسيار مهم است و سپس آشنايي و شناخت كامل چوب هاي مختلف در اين كار به او كمك خواهد كرد؛ در گذشته تنوع چوب ها بسيار محدود بوده است امروزه در هارموني ها و هماهنگي هاي مختلف چوب ها رده بندي مي شوند و يك وجه تمايز مهم هنر هاي سنتي با صنايع دستي اين است كه هنر هاي سنتي تكرار ناپذير است و طراحي خلاقيت در آن وجود دارد .

استاد بهمن آزموده از هنرمندان معرق كار و پيشكسوت هنر معرق نيز در مورد آثار استاد اينانلو بيان كرد:

تاريخچه كهن معرق از ايران نشأت گرفته و اين هنر در ايران بزرگ جايگاه خاصي داشته و استادان زبر دستي در اين زمينه به جامعه هنري تحويل داد ه است و علت در خفا ماندن اين مسئله بي توجهي ما به هنر ها ي سنتي و ناديده گرفتن آن مي باشد، اينكه چرا هنر معرق به كشور هاي همچون تركيه نسبت داده شده است به اين دليل است كه در زمان حمله شاه سليم به ايران اين كشور را با تمام زيبايي هايش به ويراني كشيد و همه ي ميراث به جاي مانده را از بين برد بگونه اي كه هيچ چيز گرانبهايي را ازايران با خود نبرده و فقط استاد كاران در زمينه هاي مختلف به خصوص معرق را از ايران كوچ داد تا اين هنر را به خود اختصاص دهد و اين از دلايل در خفا ماندن اين مسئله مي باشد.

استاد آزموده بيان كرد: ما بايد بدانيم كه آيا سنت مركب ما بوده يا هدف ما مي باشد. او خاطر نشان كرد كه استاد اينانلو تحول عظيمي در هنر معرق ايجاد كرده و سبك جديدي را به هنر جويان آموزش داده و علاوه بر آن راه گذشتگان را حفظ و پرورش دادند .

سپس از دكتر حسين ياوري عضو گروه هنر هاي سنتي فرهنگستان هنر دعوت به عمل آمد:

او گفت، دلايلي که باعث تمايز آثار استاد اينانلو با كار هاي ديگر شده است رويكردي است كه در طي سي سال در پيش گرفته و نكاتي در آن قابل تأمل مي باشد:

1- تكنيك
2- خلاقيت
3- شاگردي كردن در نزد استادان بسيار خوب كه يكي از پايه هاي يادگيري خوب و كسب تجربيات بسيار حائز اهميت بوده است. اينانلو توانسته مهارت هاي اكتسابي را به شاگردان خود به خوبي آموزش داده و تفكرات خود را منتقل نمايد.

استاد اينانلو صبوري، خويشتنداري و تحمل نا ملايمات را داشته و بسيار خوب دانش خود را انتقال داده است در كنار اين موضوع نقاش، طراح، ابزار شناس و مواد شناس بسيار قابلي است و به هيچ عنوان از مواد مصنوعي در كار استفاده نكرده و مواد آثار او طبيعي مي باشد هم چنين سعي كرده حرفه معرق را بدون زير پا گذاشتن سنت هاي گذشته همراه با تكنيك هاي جديد به روز كرده و آثاري ارزشمند پديد آورد.

در پايان عاطفه پور صالحي به نقد تكويني كارهاي استاد اينانلو پرداخت: نقد تکوينی به دو شکل انجام می¬شود يکی اينکه به مراحل تکوين يک اثر پرداخته شود از لحظه ايجاد انگيزه و ذهنيت هنرمند مرحله به مرحله تا نهايت خلق اثر.

به عنوان مثال درتابلوی تمثال حضرت امير مؤمنان كه يكي از كار هاي خوب استاد اينانلو مي باشد بررسی مراحل طراحي تمثال و پيش زمينه هاي آفرينش اثر است. دليل انتخاب اين سوژه چيست؟ از چه فكري نشآت گرفته كه منجر به ارائه اين اثر شده و بررسي مراحل اجرا و پايانی اثر.

نوع ديگر نقد تكويني، بررسي مراحل تكويني سبك هنری هنرمند است که موضوع اين سخنرانی نقد تکوينی سبک تفکيک رنگ در آثار معرق ايشان است.

همانطور که می¬دانيم درگذشته طرحهايی کار می¬شد که رنگهای قطعات از پيش تعيين شده و تنها هنرنمايي هنرمند معرق کار، برش زدن چوب ها به همان اندازه هاي معين كه داده شده بود و جاگذاري آنها در اثر بوده است بنابراين روشن است در اين حالت خلاقيت و ابراز احساسی به وجود نخواهد آمد .

تحولات استاد اينانلو در هنر معرق :
• تفكيك رنگ و آناليز بر اساس طرح
• شخصيت نمايي در چهره
• استفاده از طرح ها و نقوش طبيعي چوب
• ايجاد عمق، بعد و پرسپكتيو
• تداعي جهت تابش نور و ايجاد سايه
• تداعي جنسيت( فلز شيشه پارچه ميوه )
• اجراي جنسيت بدن حيوان و پرنده
• ايجاد احساس در چهره( غمگين، متفكر) حتي در چهره هاي كوچك
• آثار منحصر بفرد: پرهيز از كپي كاري (هنرمند حرف خود را در قالب معرق بيان مي كند)
• اولين كار استاد پرتره چهره ي امير المؤمنين است كه خودشان طراحي كرده اند و از عكس هاي موجود در بازار استفاده نكرده اند.
• استفاده از چند طرح ساده در طبيعت بي جان.
• استفاده از طرح ها و نقوش طبيعي چوب كه در آثارش استفاده شده است.
• بدن حيوان.
• انسان و ايجاد يك حس و فضا در كار .
• تجربه ضد نور هم يكي از خلاقيت هاي كه در كار ايشان ديده مي شود .
• چندين اثر منحصر به فرد كه تفاوت جنسيت در آن آشكارا ديده مي شود:
• و آخرين اثر استاد كه هم اكنون در دست اجرا مي باشد، بدن يك شير بوده و در نوع خود اثري بي نظير است .
در پايان استاد اينانلو به عنوان سخنران پاياني، بيان داشت مباحث مهمي توسط استادان مطرح شد و يك نكته كه مطرح مي باشد و باعث تحول در حرفه معرق شده، برپائي نمايشگاه نگاره هاي چوبي است كه تغيير و تحول عظيمي در هنر معرق ايجاد كرد كه مورد توجه قرار گرفت و اميد است از اين دست نمايشگاه ها دوباره بر پا شود .

جلسه با پرسش و پاسخ توسط حاضران و اهداء لوح به استاد اينانلو به پايان رسيد .

سخنرانان : عبدالمجيد شريف زاده (رييس گروه هنرهاي سنتي فرهنگستان هنر)، بهمن آزموده(استاد دانشگاه)، حسين ياوري(عضو گروه هنرهاي سنتي فرهنگستان هنر)، عاطفه پور صالحي(معرق كار)، مهران امير اينانلو (استاد معرق كار)


...