اگر بخواهيم ايران امروزمان را نسبت به سه دهه قبل آن مقايسه نماييم در يك ارزيابي و نگرش سطحي هم مواجه با خيل عظيمي از مردمي خواهيم شد كه دانش، هنر و فرهنگ را سرلوحه زندگي خويش قرار داده و به امر آموزش نسل آينده خود توجه ويژه‌اي دارند؛ از همين روي «شوراي عالي انقلاب فرهنگي»، در سال 1378 «فرهنگستان هنر» را به عنوان مركزي علمي پژوهشي در راستاي توسعه فرهنگ و هنر ايران تاسيس كرد. اين نهاد فعاليت‌هاي خود را در قالب همايش‌ها، هم‌انديشي‌ها، برگزاري كارگاه‌ها، نشست‌هاي تخصصي، گفتگو با هنرمندان، چاپ كتاب و ... شكل داد تا رفته رفته بتواند چشم‌انداز مناسبي را براي توسعه فضاي فرهنگي و هنري كشور محقق نمايد.

ذكر اين نكته ضروري به نظر مي‌رسد كه فرهنگستان هنر در قالب يك نهاد اجرايي كه در راستاي ديگر سازمان‌ها و نهاد‌ها فعاليت دارند شكل نگرفت، بلكه بنا شد تا سياست‌گذاري‌هاي كلان فرهنگي و هنري كشور دراين مركز صورت پذيرد، اما در رسيدن به اين مهم، از ديگر فعاليت‌هاي خود باز نماند و سعي كرد تا از فضاهاي فرهنگي خود نيز در قالب برگزاري نمايشگاه‌هاي تجسمي، كارگاه‌هاي تخصصي، نشست تخصصي و ... استفاده نمايد و در ضمن به امر پژوهش و چاپ كتاب‌هاي پژوهشي نيز مبادرت نمايد.

اين فرهنگستان كه رياست آن بر عهده « محمد علي معلم دامغاني» است، داراي يك ساختمان مركزي و چندين زير مجموعه فرهنگي هنري است كه شامل موسسه فرهنگي هنري صبا، پژوهشكده هنر، موزه هنرهاي معاصر فلسطين ، مركز هنر پژوهي نقش جهان و مجموعه فرهنگي هنري آسمان است و در هركدام از اين مجموعه‌ها با توجه به فضاهاي موجود كاربري و فعاليت خاصي درنظر گرفته شده است.

«موسسه فرهنگي هنري صبا» يكي از زير مجموعه‌هاي فرهنگستان هنر است كه در حال حاضر به سرپرستي «مسعود ناصري» فعاليت دارد. اين مجموعه داراي بزرگترين فضاي گالري كشور و گنجينه‌اي از آثار هنري است كه هر ساله ميزبان بسياري از نمايشگاه‌هاي شاخص داخلي و خارجي است. اين موسسه ضمن ميزباني نمايشگاه‌هاي متعدد، برنامه‌هاي مختلفي چون برگزاري كارگاه‌هاي تخصصي، برنامه‌هاي آموزشي و پژوهشي، نشست‌هاي تخصصي را در برنامه‌هاي ساليانه خود جاي داده است. همچنين در پروژه‌هاي بزرگي مانند برگزاري نمايشگاه‌هاي دوسالانه، نمايشگاه‌هاي جشنواره فجر و ديگر برنامه‌ها با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و ساير موسسات همكاري و مشاركت دارد.

چنانچه بخواهيم برنامه‌هاي شاخصي را كه امسال در اين موسسه برگزار شد، نام ببريم بايد به نمايشگاه‌هايي چون «ايرج نعيمايي و شاگردانش»، « رونمايي از گنجينه اين موسسه» ، « استادان نوگراي نقاشي طبيعت »، «رونمايي از گنجينه هنرستان هنرهاي زيباي پسران »، « آثار گروهي از استادان خوشنويس»، «رباعيات حكيم عمر خيام »، « آثار استاد اخوين» و... اشاره نماييم. در همين حال بايد از نمايشگاه‌هايي كه همراه با برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي براي احياء هنرهاي فراموش شده برگزار شدند، چون كارگاه‌ها و نمايشگاه‌هاي «چاپ باتيك»، « شيشه و آبگينه»و « هنرهاي قطاعي » نيز كه اكثر آن‌ها براي نخستين بار در ايران برگزار شده‌اند، نام ببريم. برگزاري كارگاه‌هاي تخصصي توسط استادان فن در زمينه‌هاي نقاشي، شيشه‌گري، تذهيب، خط و ... از ديگر برنامه‌هاي اين موسسه در سال 1390 بوده است.

لازم به ذكر است، موسسه صبا در سال آينده سه نمايشگاه خارجي از كشورهاي آذربايجان ، ليتواني و آلمان ، پروژه نمايش و فروش آثار عكاسان حرفه‌اي ، بازار نقاشي ، عكس رشد و نمايشگاه و كارگاه چاپ دستي را در برنامه‌هاي خود پيش‌بيني كرده است.

«مركز هنر پژوهي نقش جهان» نيز از جمله زيرمجموعه‌هاي معاونت پژوهشي فرهنگستان هنر است كه به سرپرستي مهناز چتر فيروزه فعاليت دارد و برگزاري بسياري از نشست‌هاي تخصصي، كارگاه‌ها و ... در اين مركز انجام مي‌شود. « داوري دومين جايزه طراحي و معماري نما به همراه كارگاه طراحي و معماري از منظر شهري» ، « خوانشي نو بر حكمت هنر اسلامي»، « نگاه ويژه به موسيقي اقوام ايراني»، « نويافته‌هاي معماري اسلامي»، « برنامه‌هايي در راستاي يادمان استاد لرزاده » ، « كارگاه مجسمه سازي استاد فخيمي» ، «‌كارگاه موسيقي كلاسيك با بررسي آثار موسيقيدانان ايراني»، « نشست تخصصي پارچه و لباس و آيين‌هاي تعزيه» و... از جمله برنامه‌هايي بود كه اين مركز در سال 1390 برگزار كرد.

«موزه هنرهاي معاصر فلسطين» كه يادآور هنر مقاومت و حماسه و وطن دوستي است به رياست «محبوبه پلنگي» فعاليت مي‌كند اين موزه با بنايي قديمي است كه نمايشگاه‌هايي كه به هنرمندان جهان اسلام يا موضوعات مرتبط را شامل مي‌شود، به نمايش مي‌گذارد. نمايشگا‌هاي «عكس نيايش» ، « دومين كارگاه نقاشي و طراحي» ،« هنر مقاومت»، « لحظه‌هاي ايثار»، « روايت تصويري زنان در مقاومت» ، « فرزندان سومالي » ، « بخش ويژه بيداري اسلامي جشنواره تجسمي فجر » و ... از جمله نمايشگاه‌هايي كه در سال 1390 در اين موزه برگزار شد.

« پژوهشكده هنر » از ديگر مجموعه‌هاي فرهنگستان هنر است كه از ابتداي دي‌ماه 1390 رياست آن را «سيد حسن صدرالدين حاج سيد جوادي» بر عهده دارد كه از زمان رياست وي برنامه‌هاي متعددي چون «سلسله نشست‌هاي تخصصي مروري بر هنرهاي مردمي ايران » ، « كارگاه تخصصي روش شناسي در پژوهش هنر» ، « سلسله نشست‌هاي تخصصي «درآمدي بر زمينه‌هاي پيدايش مکاتب هنري» نشست تخصصي حكمت موسيقي از ديدگاه ابوعلي سينا» و ... برگزار شد.

« موسسه تاليف، تنظيم و نشر آثار هنري » كه با نام اختصاري (متن) به چاپ آثار هنري اختصاص دارد از ديگر مجموعه‌هاي فرهنگستان هنر است كه به رياست عليرضا اسماعيلي فعاليت دارد. موسسه متن از سال 1383 تا كنون بيش از 450 عنوان كتاب در زمينه هنر منتشر كرده كه بسياري از اين آثار هر ساله در فهرست كتاب‌هاي برگزيده «فصل» و « سال» از سوي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هستند. اين موسسه به طور متوسط هر هفته دو تا سه عنوان كتاب منتشر مي‌كند. « شاهكارهاي هنر ايران در مجموعه‌هاي لهستان» ، «گلبانگ سربلندي»، « مجموعه 9 جلدي ميراث معماري ايران »،« پند نامه جامي» ، « فرهنگ شاهنامه» ، « ديوان حافظ به خط وصال» و ... از جمله كتاب‌هايي است كه امسال به چاپ رسيد. اين موسسه كتاب‌هاي ارزشمندي را در سال 1391 چون « فرهنگ 10 جلدي آفرينش‌هاي هنري »، « مرقع شاه تهماسب» ، «‌گزيده آثار موزه مقدم» ، « نسخه خطي هزار و يك شب » در دست انتشار دارد. كه امسال كتاب‌هاي « فرهنگ شاهنامه » به عنوان كتاب برگزيده فصل 1390 و كتاب « گلبانگ سربلندي » به عنوان بهترين كتاب برگزيده حوزه موسيقي در جشن خانه موسيقي برگزيده شدند.

اين فرهنگستان همچنين داراي يك كتابخانه تخصصي در زمينه هنر است كه به رياست «هادي ربيعي» در حال فعاليت است. اين كتابخانه نخستين كتابخانه در ايران است كه به به سيستم RFID مجهز شده است و به جز منابع مكتوب داراي سيستم شنيداري و ديداري نيز هست كه هر ساله در زمينه كتاب‌هاي هنري بيش از يك هزار عنوان كتاب به منابع خود مي‌افزايد در حال حاضر اين كتابخانه بيش از 3 هزار عضو داشته و ديجيتالي شدن منابع مكتوب خود را در دستور كار دارد.

بنا بر همين گزارش ، برنامه‌هايي كه در سال 1390 در فرهنگستان هنر برگزار شد شامل بيش از 30 نشست تخصصي، حدود 19 كارگاه آموزشي، برگزاري نزديك به 70 نمايشگاه، 6 مراسم رونمايي از 70 عنوان كتاب‌هاي منتشر شده در سال 1390 و نيز در حدود 22 برنامه مشاركتي تخصصي با ساير نهادها و سازمان‌ها مشاركت كرد.

همچنين 5 مراسم بزرگداشت، 3 همايش و گردهمايي در اين سال در فرهنگستان هنر برگزار شد. در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران و نمايشگاه دستاوردهاي پژوهشي نيز حضور فعال داشت.

شايان ذكر است ، تشكيل انجمن آواز ايراني در مجموعه فرهنگي هنري آسمان از زير مجموعه‌هاي فرهنگستان هنر از ديگر فعاليت‌هاي سال 1390 بود كه «وحيد تاج» يكي از اعضاي اين انجمن در دوازدهمين جشن خانه موسيقي به عنوان خواننده برگزيده معرفي و تقدير شد.