ششمين نشست علمي‌ هنر و باستان شناسي با عنوان معرفي شهر تاريخي شوشتر، در مركز هنر پژوهي نقش جهان برگزار شد. به گزارش روابط‌عمومي مركز هنرپژوهي نقش‌جهان وابسته به فرهنگستان هنر، اين نشست علمي‌با سخنان سجاد محمد يارزاده، معاون اجرايي فرهنگستان هنر و مديركل اداره پژوهش راهبردي و كاربردي، آغاز شد.

به گزارش روابط‌عمومي مركز هنرپژوهي نقش‌جهان وابسته به فرهنگستان هنر، اين نشست علمي‌با سخنان سجاد محمد يارزاده، معاون اجرايي فرهنگستان هنر و مديركل اداره پژوهش راهبردي و كاربردي، آغاز شد.

وي با اشاره به نشست‌هاي قبلي درباره شهرهاي يزد، طوس، سلطانيه ، ميبد و قزوين، اظهار اميدواري كرد كه محصول اين تلاش‌ها در راستاي هزار شهر ايراني، مورد توجه علاقه‌مندان قرارگيرد.

سپس با قدرداني از همكاري و توجه دكتر نامور مطلق، دبير فرهنگستان و معاون پژوهشي فرهنگستان هنر ، مدير پايگاه ميراث فرهنگي و گردشگري بناهاي شوشتر و همچنين سازمان ميراث فرهنگي، ادامه برنامه را به نماينده شوشتر در مجلس شوراي اسلامي‌واگذار كرد.

آقاي دكتر شيخ شوشتري، عضو دانشگاه شهيد بهشتي، به ارائه نقطه نظرات و مباحثي در زمينه تاريخچه شهر شوشتر و قدمت تقريبي اين شهر پرداخت.

دكتر نامور مطلق ديگر سخنران اين نشست درباره اهداف فرهنگستان درخصوص برگزاري سلسله نشست‌هاي علمي‌باستان شناسي، گفت : « سعي بر آن است تا بتوانيم شهرهاي ايران را به عنوان يكي از مهم‌ترين عناصر اصلي فرهنگي خود بشناسيم، زيرا شهرها تنها يك كالبد خالي يا يك فضاي مادي نيستند بلكه فضاي معنوي هستند كه در شكل گيري انديشه انسان‌ها تاثير گذار هستند.»

وي ادامه داد: «در همين راستا تلاش مي‌شود در اين نشست‌ها، گفتمان‌هاي مردم شناسانه، باستان شناسانه و حتي گفتمان‌هاي ادبي و هنري، كه در مجموع هويت شهر را مي‌سازد، مورد بحث و بررسي قرار گيرد.»

سپس محمد حسين ارسطوزاده، مدير پايگاه ميراث فرهنگي و بناهاي آبي-تاريخي شوشتر، درباره دستاوردهاي اين پايگاه درخصوص فعاليت‌ها، مستندسازي‌ها، طرح‌هاي حفاظت و مرمت و همچنين طرح جامع ساماندهي بناهاي آبي-تاريخي شوشتر صحبت كرد و در مورد خلاصه اهداف پايگاه در آينده گفت: «يكي از اساسي‌ترين اقدامات ما، تامين و آموزش نيروي متخصص درآينده براي حفاظت از آثار تاريخي شوشتر است. همچنين انجام مطالعات لازم در جهت شناخت نظام و ارتباط بناهاي آبي-تاريخي با ديگر عناصر تشكيل دهنده شوشتر در شاخه‌هاي مختلف علوم از جمله باستان شناسي، معماري، مردم شناسي و... به منظور تهيه طرح‌هاي حفاظت و سازمان دهي و احياء نقش و جايگاه اين بناهاي آبي در وضعيت كنوني شهر شوشتر است.»

وي ادامه داد: « ايجاد امكانات گردشگري در شهرستان و در جوار بناهاي تاريخي، به منظور معرفي بهتر آن‌ها و همچنين معرفي ديگر جاذبه‌هاي اين منطقه، كه شامل جاذبه‌هاي مذهبي و طبيعي است و همچنين تهيه امكانات لازم براي پژوهشگران در زمينه علوم مربوط به آب و بناهاي آبي و معماري و ثبت بناهاي آبي شوشتر در فهرست آثار جهاني كه كه توجه بيشتر داخلي و خارجي در حوزه‌هاي مختلف و بهره‌گيري از كمك‌هاي مالي داخلي و خارجي را در پي خواهد داشت، از ديگر اهداف اين پايگاه است.»

وي در پايان از تشكيل مركزي در شوشتر به منظور پژوهش و تحقيقات در مورد بناهاي آبي-تاريخي در حوزه ايران باستان، خبر داد.

با توجه به اينكه سازه‌هاي آبي شوشتر، نقش مهمي‌در شكل گيري و تداوم حيات در اين شهر داشته‌اند و گذشتگان با ايجاد و حفظ اين سازه‌ها، تلاش كرده‌اند تا بيشترين بهره برداري را از آب‌هاي جاري موجود در شوشتر داشته باشند و با در نظر گرفتن اينكه سازه‌هاي آبي شوشتر چندين سال است كه در فهرست موقت براي ثبت به يونسكو ارائه شده و اكنون نامزد ثبت جهاني به عنوان دهمين اثر ايران در سال 2009 است، مجموعه مقالاتي از سوي پژوهشگران و كارشناسان اين حوزه گردآوري و در اين نشست ارائه شد.

در ادامه محمد رضا چيت ساز، مدير امور پژوهشي پژوهشگاه ميراث فرهنگي، با ارائه مقاله‌اي در خصوص پيشينه تاريخي شوشتر ، با نگاهي اجمالي به شرايط جغرافيايي-فرهنگي و معرفي تني چند از مشاهير شوشتر ، فهرستي از آثار فرهنگي و تاريخي شوشتر در زمينه نام‌هاي شوشتر، دوره گردآوري غذا، استقرارهاي اوليه(دوره نوسنگي تا آغاز غارنشيني)، دوره اساطير، دوره ماقبل ايلامي، شوشتر در دوره ايلامي، شوشتر در دوره هخامنشي ، شوشتر در دوره اليمايي(اشكاني)، شوشتر در دوره ساساني، شوشتر در قرون اوليه اسلام(قرن اول تا سوم)،‌ شوشتر قبل از مغول(قرن چهارم تا ششم) ، شوشتر در دوره مغول و تيموري(قرن هفتم تا نهم) ، شوشتر در دوره صفويه(قرن دهم تا دوازدهم) ، شوشتر در دوره افشار و زنديه(قرن دوازدهم) و شوشتر در دوره قاجار(قرن سيزدهم تا چهاردهم) را ارائه كرد.

سپس الهام عليزاده، كارشناس ارشد باستان شناسي اداره ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري شوشتر، در مقاله‌اي با عنوان «دستاوردهاي باستان‌شناسي در حيطه بناهاي آبي-تاريخي شوشتر» به بررسي دستاوردهاي فعاليت‌هاي باستان‌شناسي پرداخت؛ از جمله بررسي دشت ميان آب كه در سال 1380 به همت سازمان ميراث فرهنگي كشور و اداره‌ آب و برق خوزستان و همكاري پايگاه بناهاي آبي-تاريخي شوشتر، جهت شناسايي محوطه‌ها و آثار موجود در اين بخش صورت گرفته و در اين راستا علاوه بر ثبت بيش از 500 تپه و محوطه به نتايج قابل توجهي در زمينه‌ شبكه‌ آبياري شوشتر منجر شد، شكوفايي شهر اشكاني دستوا و گسترش جمعيت در دشت ميان آب در اين دوره تاريخي به علت گسترش شبكه‌ آبي در اين منطقه و بررسي اندام سر دهانه‌ نهر داريون كه گوياي چگونگي عملكرد و تاثيرگذاري اين كانال در شبكه‌ آبياري شوشتر است. همچنين عمليات بررسي و شناسايي بند ميزان به عنوان يكي از سازه‌هاي اصلي و حلقه‌ آغازين حلقه آبي شوشتر و بررسي و گمانه زني در قلعه سلاسل نيز از ديگر مباحث عنوان شده در اين مقاله بود.

عبدالحميد رضايي ،باستان‌شناس گروه پيش از تاريخ پژوهشكده‌ باستان‌شناسي، با مقاله «تحليل الگوي استقراري دشت شوشتر،براساس داده‌هاي آزمايشگاهيWDXRF و AMS» به بررسي‌هاي اخير باستان‌شناسي و زيست‌ بوم‌شناختي دشت شوشتر، همچنين كاوش‌هاي علمي‌باستان‌شناختي در 64 مكان از جمله محوطه‌هاي باستاني تل ابوچيزان، در خزينه، چغاچمبر، تپه ابوسخر، ايشان‌الفرج، تپه مدرس يك، تل حسن، و... اشاره كرد و اعلام كرد كه نخستين بار دشت شوشتر در هفت هزار سال پيش مورد اشغال كوچندگان فصلي قلمرو كوهستاني بختياري قرارگرفته است.

همچنين در اين مقاله به چهل و چهار محوطه باستاني اشاره شد كه طي دوره‌ي نهشته‌گذاري دوره‌ي هولوسن مهم‌ترين مراكز بوده‌اند و نقاط استراتژيك با پتانسيل‌هاي مناسب زيستي جهت اسكان به شمار مي‌آمدند. همچنين معرفي چهار رودخانه‌ي كهن شناسايي شده كه در هفت هزار سال پيش در جريان بوده‌اند و در پايان دوره اوروك جديد بر اثر حركات تكتونيكي تغيير جهت داده‌اند نيز بررسي شد.

آرزو افشار باقري، كارشناس ارشد معماري پايگاه بناهاي آبي تاريخي شوشتر نيز با مقاله‌اي با عنوان «بازگرداندن احساس تعلق خاطر به مردم در بافت فرهنگي- تاريخي شوشتر» چگونگي ايجاد پويايي و سرزندگي گذشته در بافت تاريخي شهرستان شوشتر را مورد بررسي قرار داد. وي با بيان اينكه اگرچه بازگرداندن محلات،‌ گذرها و بافت شهري شوشتر قديم به آنچه قبلاً‌ بوده‌اند غيرممكن است؛ اما نزديك‌ كردن حس ساكنان بافت قديم كه متعلق به دنياي امروزاند، به حس ساكناني كه سال‌ها پيش در آن سكونت داشتند، تلاشي است كه مستلزم درك ساكنان ساليان پيش اين بافت است. دركي كه از طريق همياري و مشاركت عموم مردم- آناني كه ساكنان اصلي بافت كهنه‌ شهر هستند- دست‌يافتني است و مي‌توان همچون گذشته حس تعلق خاطر به مكان را بدان‌ها بازگرداند. احساسي كه نه‌تنها مي‌تواند سبب پويايي شود، بلكه كساني را كه اين بافت را ترك كرده‌اند به آنجا بازمي‌گرداند.

محب شوشتري يكي از شاعران معاصر شهر شوشتر نيز در جمع علاقه‌مندان به اين شهر، ابياتي از شعرهاي محلي و فارسي زبان خود را خواند كه با تشويق حضار مواجهه شد.

سپس مهرنوش سروش، مسئول بخش پژوهش و حفاظت شركت مهندسان مشاور هيدالو، در مقاله‌اي با عنوان «مديريت حفاظت ارزش-محور از آثار تاريخي شوشتر» به اهميت اين مديريت پرداخت و با تاكيد بر ضرورت بهره‌گيري از رويكرد ارزش‌- محور در برنامه‌ريزي حفاظت، و با در نظر گرفتن منظومه‌ي آبي شوشتر به عنوان موضوع مطالعه و اينكه اين پژوهش مبنايي براي تعريف ارزش‌هاي آثار تاريخي به دست مي‌دهد، از طراحي فرايندي براي سنجش ارزش‌هاي آثار و مديريت حفاظت، خبر داد.

همچنين عمادالدين خضرايي، سرپرست واحد فناوري اطلاعات دانشنامه تاريخ معماري، شهرسازي ايران ‌زمين نيز با مقاله «دشواري‌هاي مطالعات تاريخي شوشتر، نمونه‌ي موردي پل بند شادُروان» سعي كرد با بررسي شواهد عيني و تاريخي، ميزان صحت فرضيه‌هاي موجود درباره‌ معناي نام شادُروان را روشن كرده و سپس با كنار هم قراردادن برخي شواهد متون و مددجستن از ارتباطات واژگان، فرضيه‌اي جديد در اين مورد طرح كند.

اجراي قطعاتي از موسيقي محلي شوشتر نيز از ديگر برنامه‌هاي اين نشست علمي‌بود.

در ادامه معصومه عسكري، كارشناس باستان شناسي پايگاه بناهاي آبي-تاريخي شوشتر در مقاله‌اي تحت عنوان «روند شكل‌گيري و تكميل پرونده پيشنهادي حلقه‌ آبي-تاريخي شوشتر، جهت ثبت در فهرست ميراث جهاني» به مهم‌ترين عملكرد و فعاليت پايگاه بناهاي آبي-تاريخي شهرستان شوشتر در سال‌هاي اخير جهت تشكيل پرونده‌اي به سازمان جهاني يونسكو براي درج حلقه‌ي آبي-تاريخي شوشتر در فهرست آثار جهاني اشاره كرد. وي در ادامه به ديگر فعاليت‌هاي انجام شده براي تكميل و رفع نواقص پرونده ثبت جهاني منظومه آبي شوشتر اشاره كرد. از جمله اين فعاليت‌ها تهيه مطالبي از قبيل توصيف آثار منظومه آبي شوشتر و مقايسه‌ آن‌ها با آثار برجسته داخلي و خارجي مشابه و همچنين بيان تاريخچه و اصالت آثار انتخابي، تهيه نقشه از آثار و گويا سازي نقشه‌هاي موجود، تهيه بخش پلان مديريت پرونده و در نهايت آماده سازي پرونده‌ مزبور براي ارائه به كارشناسان در سازمان يونسكو.»

همچنين عباس ماليان ، استاديار دانشگاه صنعتي اميركبير (پرديس تفرش) و محمود ذوالفقاري، رئيس هيئت مديره شركت مهندسان برد كوتاه، با مقاله «برداشت جامع كالبدي، بازسازي سه‌بعدي و مدل‌سازي رقومي»‌ ضمن بيان كاربردهاي فتوگرامتري بردكوتاه در مستندنگاري ميراث فرهنگيِ، گزارشي درباره‌ برداشت جامع جزئيات و مستندنگاري پل تاريخي شادروان واقع در شهرستان شوشتر به روش نقشه‌برداري و فتوگرامتري بردكوتاه در مقياس 150 و طبق معيارهاي كميته‌ بين‌المللي مستندنگاري ميراث فرهنگي و فتوگرامتري معماري(CIPA)- كه نمايندگي جمهوري اسلامي‌ايران در آن برعهده‌ يكي از مديران اين شركت است- ارائه كردند.

در پايان مراسم نيز، مهشيد نقاش‌پور،پژوهشگر موسيقي بومي، ‌درباره موسيقي بيست و چهارم مُقوم شوشتر و بخش‌هاي مختلف موسيقي شوشتر از جمله موسيقي مقامي‌، موسيقي شادي (آيين‌هاي عروسي و مولودي خواني)،موسيقي اندوه (تعزيه، مرگ، مويه‌گري)، موسيقي مذهبي (نوحه، مرثيه‌ها و...)، موسيقي كار و موسيقي درمان، سخنراني كرد.