نخستين نشست از نشست هاي نظريه پردازي، به «نظريه و نقد بيناتمدني در هنر و ادبيات» اختصاص داشت اين نشست با حضور دكتر بهمن نامورمطلق روز يكشنبه 28 مهرماه، در مركز هنرپژوهي نقش جهان برگزار شد.

نخستين نشست از نشست هاي نظريه پردازي، به «نظريه و نقد بيناتمدني در هنر و ادبيات» اختصاص داشت اين نشست با حضور دكتر بهمن نامورمطلق روز يكشنبه 28 مهرماه، در مركز هنرپژوهي نقش جهان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومي مركز هنرپژوهي نقش جهان، وابسته به فرهنگستان هنر، «نظريه و نقد بيناتمدني در هنر و ادبيات» موضوع نخستين نشست از نشست‌هاي نظريه‌پردازي بود كه در اين مركز برگزار شد. در اين نشست كه با همكاري گروه هنر تطبيقي و پژوهشكدة هنر فرهنگستان هنر برگزار شد، دكتر بهمن نامور مطلق براي نخستين بار به طرح نظرية خود در خصوص روابط بيناتمدني در عرصة هنر و ادبيات در حضور استادان و دانشجويان هنر و ادب پرداخت. دكتر نامور مطلق در ابتدا ضمن برشمردن مشكلات نظريه‌پردازي در ايران به ويژه در سه محور توليد، دريافت و توزيع نظريه، به موضوع اصلي خود يعني «نظريه و نقد بيناتمدني در هنر و ادبيات» پرداخت.

وي ابتدا توضيح داد كه نزديك به سي سال است كه جهان وارد عرصة نويني از روابط ميان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها شده است. اين وضعيت ويژه‌، نه تنها عرصه‌هاي سياسي، اعتقادي و اجتماعي؛ بلكه حوزة هنر را نيز دستخوش دگرگوني‌هاي اساسي كرده‌ است. وضعيت نوين در تكوين و خلق آثار هنري و ادبي نقش مهمي را ايفا مي‌كند آثاري كه همواره متاثر از همين روابط بيناتمدني هستند. اين روابط مي‌توانند تعاملي و صلح جويانه يا چالشي يا جنگ‌طلبانه باشد. اين گونه روابط در عرصه‌هايي همانند سياست و فرهنگ، داراي نظريه‌پردازان و منتقدان برجسته و صاحب نظر است. هانتينگتون، فوكوياما و ادوارد سعيد از اين دسته هستند. روابط و انديشه‌هاي بيناتمدني هم اكنون داراي ادبيات، تاريخ و انديشمندان خاص است، چنانكه حكم تاريخي در خصوص آيات شيطاني، يازده سپتامبر، حمله به افغانستان، حمله به عراق، ماجراهاي مربوط به كاريكاتورهاي اهانت‌آميز به پيامبر اسلام، فيلم «فتنه» و بسياري ديگر بخشي از تقويم بيناتمدني را شكل مي‌دهند. نامور مطلق در ادامه افزود: «اما متاسفانه هنوز اين رويكرد در حوزة هنري و ادبي، چنانكه شايسته و بايسته است مورد توجه قرار نگرفته است. اين در صورتي است كه حجم، تعدد و تنوع آثاري كه به نحوي روابط بيناتمدني را بازمي‌تاباند امروزه چنان گسترده است كه غير قابل شمارش به نظر مي‌رسد. هر از چند گاهي مي‌شنويم يا مي‌خوانيم كه يك اثر ضد ايراني يا ضد اسلامي منتشر يا ساخته مي‌شود، فيلم‌هاي زيادي همچون «سيصد»، «اسكندر بزرگ»، «فتنه»، يا رمان‌ها و يادداشت‌هايي همچون «آيات شيطاني»، «بدون دخترم هرگز»، «تسليم»، «جواهر مدينه» و همچنين انواع كاريكاتورها به ويژه كاريكاتورهاي اهانت آميز، پويانمايي‌ها، حتي بازي‌هاي رايانه‌اي، همگي پيكرة مطالعاتي نظريه و نقد بيناتمدني محسوب مي‌شوند.»

وي ادامه داد: «مشكل از آنجا بيشتر شد كه جهان دو قطبي فروپاشيد و امريكا با طرح «نظم نوين جهاني» در صدد برآمد تا تمام سهم هويتي جهان را از آن خود كند. تمدن‌هاي ديگر همچون تمدن شرق، به ويژه اسلامي و ايراني و حتي خرده تمدن‌هاي غربي، همچون اروپايي و امريكاي لاتين در برابر چنين تماميت خواهي مقاومت نشان دادند. كشورهاي اسلامي كه شاهد پاره‌اي از تحولات اجتماعي و فرهنگي بودند و خود را طليعه‌دار تمدن اسلامي مي‌دانستند بيش از ديگران مقاومت كردند. اين چالش‌ها موجب واكنش‌هاي گوناگون و افراطي در عرصه‌هاي متفاوت تمدني همچون هنر و ادبيات شد. هانتينگتون و برخي ديگر، پيشنهاد همبستگي تمام تمدن غربي در مقابل تمدن‌هاي ديگر به خصوص اسلامي را دادند.»

پس از آن دبير فرهنگستان هنر به گونه‌شناسي آثار بيناتمدني پرداخت و يادآوري شد: «اين آثار به دو دستة تعاملي و چالشي قابل تقسيم هستند. اما متاسفانه دستة چالشي داراي تاثيرات بيشتري هستند و همواره در ايجاد احساسات و تحريك عواطف، نقش مهمي را در دهه‌هاي اخير ايجاد كرده‌اند.» همچنين وي از نقطه نظر مضموني اين آثار را به آثاري با مضاميني همچون تقدس، جنسيت، خشونت، بلاهت، نظام و مناسبات اجتماعي تقسيم كرد.

در پايان نامور مطلق پس از طرح نظريه و بحث در مورد پايه‌ريزي نقد بيناتمدني، يادآور شد كه نظريه و نقد بيناتمدني در ادامة نظريه‌ها و نقدهاي شرق‌شناسانة ادوارد سعيد و يارانش از يك سو و پسااستعماري از سوي ديگر است. وي تاكيد كرد: «امروزه ما در مقابل يك پيكرة مطالعاتي گسترده‌ قرار داريم كه ويژگي‌هاي بيناتمدني دارد و چنانكه نظريه و نقد متناسب خود را نيابد بخشي زيادي از رمزهاي آن ناشناخته باقي خواهد ماند. لذا ما نياز به نظريه‌پردازي و نقد در اين زمينه داريم.» وي خاطر نشان كرد: «ايران به دلايل خاصي يكي از موضوعات كانوني اين آثار بيناتمدني است و بي علت نيست كه در ايران مي‌بايد بيش از بسياري از نقاط ديگر، اين گونه آثار مورد توجه و بررسي قرارگيرد.»

پيش از سخنراني نامور مطلق، آقاي دكتر حسن بلخاري در رابطه با لزوم نظريه‌پردازي به ويژه در عرصة هنر و ادبيات و پاره‌اي از مشكلات در اين زمينه سخن گفتند. همچنين پس از سخنران اصلي، آقاي دكتر فرزان سجودي به بحث در خصوص رابطه ميان نظريه ارائه شده با مباحث باختين به ويژه آميختگي فرهنگي پرداختند. در ادامه از سوي استاداني همچون دكتر علي عباسي، دكتر مهرانگيزمظاهري، دكتر حبيب الله درخشاني و تني چند از استادان و دانشجويان پرسش‌هايي مطرح شد و مباحثي از سوي سخنران نشست ارائه شد. در پايان حاضران اظهار اميدواري كردند كه اين گونه مباحث به طور نظام‌مند طرح و مورد گفتگو قرار گيرد.