دهمين درس‌گفتار از سلسله مباحث «تبيين ماهيت هنر اسلامي»، ‌با سخنراني دكتر‌هايده لاله، پيرامون رويكرد هندسي نسبت به هنر اسلامي، ‌در مركز هنرپژوهي نقش جهان برگزار شد.

به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، لاله لزوم اهميت به مباحث هندسه را در جستجوي رويكردي كه انسان به آن داشته تا تفكراتش را مجسم كند دانست و گفت: «جستجويي كه در حوزه مطالعات هنري به طور عام و هنر اسلامي به طور خاص انجام شده، هم به دليل ذات هندسه، و هم به دليل تنوع محصولات تفكر انسان در طول تاريخ و همچنين به دليل رويكرد مختلف جستجوگران با ديدگاه‌هاي مختلف، نتايج متنوع و ناهمگن و گاه متضاد داشته است.»

اين مدرس دانشگاه در ادامه، توجه به رويكرد هندسي هم عصر اثر، كه در خلق آن تأثير گذاشته و همچنين توجه به رويكرد كساني كه در ادوار بعدي و با فاصله از آن، سعي در كشف مرحله آغازين و چگونگي شكل گيري اثر داشتند را مهم ترين عامل در بررسي اين گونه مفاهيم دانست.

وي همچنين به ريشه يابي بررسي مباحث هندسي در آرا و نظرات انديشمندان ايراني پرداخت و با اشاره به كتاب «مفاتح المعاملات» يعقوب طبري، كه به دليل پرداختن به اين مباحث خود دايره المعارفي محسوب مي شود، كليه كارهاي ديني و دنيايي مردم آن روزگار را وابسته به محاسبات هندسي دانست. وي بيان كرد: «براي آگاهي از مسائل مهم علوم و امور مختلف، چاره‌اي نيست، جز دانستن هندسه، چرا كه هندسه علمي‌است با برهان.»

لاله در بخش ديگري از سخنان خود تصريح كرد: «جاي شك نيست كه تناسبات آشكار به كار گرفته در آثار فرهنگي، به طور عام و ناخودآگاه و در آثاري كه آن‌ها را هنري مي‌دانيم، به صورت خودگواه انجام شده و تناسبات موزون در تركيب طرح‌ها شكل گرفته‌اند. طرح‌هاي هنري خود بيش از هر چيز، مولود انتخاب تناسبات هندسي‌اند كه، در لايه‌هاي مختلف، همه اجزاي طرح را در بر مي‌گيرد.»

وي در ادامه سخنانش به نظرات ابولوفا بوزجاني، فارابي و ابن خلدون در مباحث هندسي اشاره كرد و ادامه داد: «اين دانشمندان، تنها رياضي‌دان نيستند؛ بلكه بر شناخت اصول هندسه در خلق آثار فرهنگي تأكيد مي‌كنند و مفاد تأليفات همه آنان، ما را در رهيافت علمي ‌امروزمان نسبت به رويكرد هندسي پيشينيان، ياري مي‌كند.»

لاله در بررسي مدارك موجود از حدود قرن چهارم هجري قمري تا دوره قاجار توضيح داد: «در اين آثار از عنوان مهندس، براي مسئول اصلي برنامه نظري و علمي ‌ساختمان استفاده شده و در كنار اين افراد از معماران ياد شده است و صفاتي براي آن‌ها ذكر شده كه نشان دهنده سطح علمي ‌و شناخت آنان از مسائل هندسه است.»

دكتر لاله با تأكيد بر لزوم شناخت ميراث فرهنگي پيشينيان براي پيشبرد اهداف كنوني گفت: «برقراري ارتباطي انديشمندانه و هوشمندانه با آثار فرهنگي، به طور عام و آثاري كه آن‌ها را هنري مي‌ناميم، به طور خاص، تنها بر پايه بررسي جامع نگر آثار، در كنار اسناد و مدارك ناهمگن اما مرتبط صورت مي‌گيرد. اينها همه در قالب يك مجموعه، در فهم انسان و محيط پديد آورنده آن آثار، ياري رسانده هستند و ما را فراتر از درك مواردي خاص به بازشناسي فرهنگي رهنمون مي‌كنند.»