|
شب ژان روش با نگاهي به فيلم مردم نگار، با همکاري مجله بخارا و فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي‌ايران، عصر روز بيستم اسفندماه 1386 در مجموعه هنرپژوهي نقش جهان فرهنگستان هنر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، در اين مراسم که با حضور علي دهباشي، علي بلوکباشي، محمد تهامي‌نژاد، پيروز کلانتري، مهرداد اسکويي و ناصر فکوهي برگزار شده بود، جمع کثيري از علاقه‌مندان سينماي مستند، دانشجويان و استادان حوزه سينما و مردم شناسي و مسئولان فرهنگستان حضور داشتند.
شب ژان روش با نگاهي به فيلم مردم نگار، با همکاري مجله بخارا و فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي‌ايران، عصر روز بيستم اسفندماه 1386 در مجموعه هنرپژوهي نقش جهان فرهنگستان هنر برگزار شد.
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، در اين مراسم که با حضور علي دهباشي، علي بلوکباشي، محمد تهامي‌نژاد، پيروز کلانتري، مهرداد اسکويي و ناصر فکوهي برگزار شده بود، جمع کثيري از علاقه‌مندان سينماي مستند، دانشجويان و استادان حوزه سينما و مردم شناسي و مسئولان فرهنگستان حضور داشتند.
در ابتداي مراسم علي دهباشي، سردبير مجله بخارا، با اشاره کوتاهي به زندگي و آثار ژان روش گفت:« ژان روش، فيلمساز و انسان شناس فرانسوي، در آفريقا به انسان شناسي مؤثر و فيلمسازي معترض بدل شد. بيشتر فيلم‌هاي روش به مکتب "سينماي حقيقت" تعلق داشت و ابتکار و خلاقيت او در سينما حقيقت در دهه شصت، الهام بخش جنبش سينمايي در آمريکا و موج نو در فرانسه شد.»
دهباشي يکي از بهترين فيلم‌هاي روش را از ديدگاه منتقدان، «روايت يک تابستان» عنوان کرد که روش به همراه ادگار مورين، جامعه شناس، آن را درباره زندگي اجتماعي فرانسه معاصر، ساخت.
وي تأکيد کرد:«روش با بهره جويي از تکنيک‌هاي نو و بديع خود، نظريه فيلمساز انسان شناس را مطرح کرد و نشان داد که مردم نگاري، خود مي‌تواند عرصه اي کاملاً مبتکرانه در فيلمسازي معاصر باشد. وي توانست در اين عرصه موضوعاتي را مطرح کند که جامعه شناسان را سال‌ها مشغول خود کند.»
علي دهباشي عنوان كرد: «به گفته افريقاييان ژان روش داستان سرايي بود که قصه زندگي اجتماعي افريقا را آن‌قدر خوب روايت کرد که کلمات و تصويرهايش، جوانان را قادر ساخت تا گذشته خود را کشف کنند و به کشف آينده شان بروند.»
در ادامه علي بلوکباشي،عضو گروه انسان شناسي هنر فرهنگستان هنر، به ارائه مقاله‌اي درباره روش با عنوان «مردم شناس، سينماگر و سينماي مردم نگار» پرداخت . وي درباره فيلم مردم نگاري گفت:« مردم شناسان در ارائه پژوهش‌هاي خود، همه جا نمي‌توانند آنچه را که در ذهن مردم مي‌گذرد يا در الگوهاي رفتاريشان در زندگي نمود مي‌يابد ، به ياري زبان قلم به ظرافت تمام بيان کنند. در اين مواقع ، هنر تصويرنگاري مي‌تواند به کمک مردم شناسان بيايد و ناگفتني‌ها را با تصاوير زيبا و گويا بيان دارد.از اين رو فيلم‌هاي مردم نگارانه مي‌توانند تکمله‌اي باشند براي پژوهش‌هاي انسان شناسي.» وي سپس به تاريخچه ساخت فيلم‌هاي مردم نگارانه و فيلمسازان اين نوع فيلم‌ها، در ايران و ديگر کشورها، پرداخت و از نادر افشار نادري به عنوان نخستين مردم شناسي نام برد که در ايران دوربين به دست گرفت و در عرصه پژوهش‌هاي علمي خود، در کهکيلويه از زندگي مردم منطقه فيلم تهيه کرد.
سپس محمد تهامي‌نژاد، مستندساز و پژوهش گر، با موضوع «رفتارشناسي فرهنگي در فيلم‌هاي خبري» در قالب مقاله اي کوتاه به فيلم‌هاي خبري به عنوان نوعي فيلم مردم نگاري و تاريخچه پيدايش و تأثير آن‌ها پرداخت. وي افزود:« فيلم خبري به عنوان منبع غني از نمادها و نشانه‌ها ، مي‌تواند انبوهي از اطلاعات فرهنگي در اختيار ما بگذارد و از جنبه‌هاي حضور و وفور برخي تصاوير و غياب يا نفي برخي تصاوير ديگر ، به شناخت ما از تاريخ معاصر ياري رساند و اين جدا از اطلاعاتي است که هر فيلم خبري آن‌ها را حمل مي‌کند.» تهامي‌نژاد فيلم‌هاي خبري را از جنبه انسان شناسي تصويري و حتي از جهت ثبت چهره‌اي از ايران، فوق العاده ارجمند و مهم برشمرد.
در ادامه اين نشست پيروز کلانتري، مستندساز و عضو گروه انسان شناسي هنر فرهنگستان هنر، «نوع متفاوت فيلم‌هاي مردم شناسانه ما» را مورد بررسي قرارداد و گفت: « سينماي مردم شناسي در جهان، متکي به فعاليت مردم شناساني است که متکي به نگاه و تخصص مردم شناسانه شان، يا خود، فيلم سازند يا همراه فيلم سازاني که در ساختن چنين فيلم‌هايي شناخت و تخصص دارند، به ساختن فيلم درباره موضوع‌هاي مردم شناسانه مي‌پردازند. ولي در ايران وضعيت يکسر متفاوت است. در اينجا ما، جز چند فيلم نادر افشار نادري، که خود مردم شناس بود و فيلم هم ساخت و چند فيلم از فرهاد ورهرام، که در کنار افشار نادري فيلمسازي‌اش را شروع کرد، فيلم و سينماي مردم شناسانه به معنا و مفهوم يادشده نداريم.»
همچنين کلانتري تأکيد کرد: «همانطور که مردم شناسان نبايد منکر وجوه مردم نگارانه در فيلم‌هاي ايراني شوند، منتقدان سينما هم نبايد دربند تفسير و تحليل هنري و زيبايي شناسي صرف از فيلم‌هاي مردم شناسانه باشند و به وجوه مردم شناسانه آن‌ها بي‌تفاوت بمانند.»
سپس مهرداد اسکويي، مستندساز و عضو کميته تخصصي مستند گروه سينماي فرهنگستان هنر، به ارائه قسمت‌هايي از مقاله‌اش با عنوان «مشارکت در رويداد» پرداخت و گفت: «براي يک مستندساز ساخت يک فيلم مستند مردم نگاري، به دليل وابستگي کامل اين گونه مستندسازي به علم و دانش مردم شناسي، محدوديت‌هايي را در زمينه استفاده از زيبايي شناسي و ابزار سينمايي ايجاد مي‌کند . از ديگرسو توان ويژه اي از او طلب مي‌کند، در جهت شناخت و آگاهي مردم شناسانه براي درک و تحليل چندسويه پيرامون قبل از موضوع انتخابي خود.» همچنين اسکويي به مقولاتي چون تدوين، گزينش و حذف، فشردگي زمان، ارائه اطلاعات، اينسرت ، جامپ کات ، موسيقي ، طراحي باند صوتي ، نماي نزديک ، کارکرد‌هاي عمومي‌و چگونه استفاده کردن و نکردن از اين ابزارهاي بياني سينما در زمينه مستند مردم نگاري که در خدمت علم است، پرداخت.
وي تاکيد کرد:« تلاش براي تفکر سينمايي در مورد مردم نگاري يا تفکر مردم نگارانه در مورد فيلم، مي‌تواند مستندسازان ، انسان‌شناسان و کارشناسان سينماي مستند را به درک و شناخت بهتر و متفاوتي از هريک از اين دو رشته برساند.»
ناصر فکوهي ، دانشيار گروه انسان شناسي دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران، به عنوان آخرين سخنران اين نشست، به بحث «تناقض روش در سينماي مستند» پرداخت و ژان روش را يک استثنا خواند و گفت: «ژان روش، يگانه شخصيتي است که هم فيلمسازان او را به مثابه يک سينماگر حرفه‌اي و تراز نخست مي‌پذيرند و هم انسان شناسان لحظه‌اي در انسان شناس بودن و ارزش بالاي انديشه و دستاوردهاي او در اين حوزه تخصصي شک نمي‌کنند. با اين وصف هر دو گروه بر " استثنايي" بودن روش تاکيد دارند.» وي در ادامه، توضيحاتي در باب انسان شناسي و فيلمسازي و الگوهاي مختص ژان روش داد و در انتهاي مقاله خود تاکيد کرد:« امروز وظيفه ما بيشتر مي‌تواند معطوف بدان باشد که حدود و چارچوب‌هاي اين بحث را تبيين کنيم و براي اين کار بايد هر دو طرف تلاش بيشتري انجام دهند تا اين دو شاخه که در وجود خود به يکديگر بسيار نزديکند در واقعيت بيروني نيز نزديکي بيشتري بيابند.»
سپس فکوهي به ارائه توضيحاتي درباره فيلم انتخاب شده براي نمايش در اين نشست با عنوان «کم کم» يا «اندک اندک» پرداخت و اين فيلم را يکي از مهمترين فيلم‌هاي روش دانست، زيرا روش در اين فيلم، با رگه‌هايي از طنز خاص خود، در واقع يک انسان شناسي معکوس را به تصوير مي‌کشد.
در پايان اين برنامه قسمت‌هايي از فيلم «کم کم» يا «اندک اندک» ساخته ژان روش، براي حاضران به نمايش درآمد.
|
نسخه چاپي
