به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، آيدين آغداشلو در مراسم رونمايي از كتاب «شاهكارهاي هنر ايران در مجموعه‌هاي لهستان» ضمن ابراز خرسندي از انتشار چنين كتاب نفيس و ارزشمندي اظهار داشت: «وقتي براي بار اول كتاب را تماشا كردم، تكه‌هاي گم شده‌اي از فرهنگ درخشان اين سرزمين را ديدم كه در گوشه و كنارهاي دنياهاي دوردستي قرار گرفته است؛ تکه‌هایی که گردآوري و آموزش مجدد آنها بسيار راهنمايي كننده و آموزنده است.»
اين محقق در مورد چاپ این كتاب نیز گفت: «كتاب چاپ نفيسي دارد، به دقت تنظيم شده و مخصوصا وقتي من جلد دوم كتاب كه شامل مقالات است را مطالعه كردم علاوه بر مقالات متعدد و شرح آثار نیز، فشرده و راهنمايي كننده است. علاوه برآن چند مقاله كلي كه به اختصار راجع به هنرهاي گوناگون ايراني نوشته شده، به خودي خود راهنماي درخشاني براي نشان دادن هنر ايران بعد از اسلام هستند و اگر كسي نخواهد كتاب را مفصل بخواند، با خواندن شرح هاي مختصر زير تصاوير معلومات و معرفت جامعي نسبت به اين بازه از هنر ايران دریافت خواهد کرد.»
اين گرافيست و نقاش ايراني، «صفحه آرايي، چاپ، عكس برداري برجسته و بسيار خوب كتاب را از دیگر نكات مورد توجه این اثر دانست» و گفت: «من به عنوان گرافيست در جريان چاپ آثار نفيس بوده ام و مي‌دانم كه اينجا چه زحمت و كوشش فوق العاده‌اي براي كار انجام شده است.»
وي به جمع آوري آثار فرهنگ ايراني در دوره معاصر به عنوان تلاش قابل تقديري اشاره كرد و افزود: «ما در دوره معاصر با سعي بسيار خواسته‌ايم تكه‌هاي فرهنگ خود را از نقاط مختلف جهان گرد آوري كنيم. تمدن ايران در گوشه گوشه جهان پراكنده است و بر اثر گزند حوادث بارها و بارها اين تصوير نفيس درخشان كم نظير در تمدن بشري تكه تكه شده است و هر تكه به جايي افتاده ست. ما صحنه جنگ اسكندر و دارا را بايد در موزاييكي كه در كنگره به دست آمده و متعلق به قرن دوم ميلادي است پيدا كنيم.»
وی ادامه داد: «وقتي اين كتاب را ورق زدم به دونقاشي بسيار درخشان كار استاد بزرگ نقاشي ايراني يعني رضا عباسي برخورد كردم. من به شخصه جزو شيفتگان آثار رضاعباسي بودم ولي اين دو تصوير را نديده بودم اولي جوان ايستاده‌اي است كه در مكتب اصفهان كارشده و بعدي طرحي كلي ست كه مجلس ماهيگيري را نشان مي دهد. اين دو نقاشي حتي در بسياري از كتاب‌هايي كه مختص آثار رضا عباسي است هم ديده نمي شود.»
آغداشلو با اشاره به نمونه های دیگری از کتاب افزود: «نمونه‌هاي ديگري در كتاب هست كه بسيار كم ديده شده‌اند. نوعي نقاب مفرغين كه صورت را مي‌پوشانده در كتاب هست که از اين نوع نقاب، فقط 5 عدد در دنيا وجود دارد كه به زعم من بهترين نمونه‌اي است كه ديده‌ام؛ پر از تزيينات و ظرافت و جزييات.»
وی خاطرنشان کرد: «ما اين تكه‌ها را بايد از نقاط مختلف جهان جمع آوري كرده و با سر هم كردن تكه‌هاي مختلف اين پازل به تصوير كامل و شكيلي از فرهنگ اين مرز و بوم برسيم. اين برش و انقطاع ها بارها اتفاق افتاده است، چه پيش از اسلام در دوره ساساني و... چه بعد از اسلام در دوره هاي يورش مغول و تيمور ما شاهد اين پراكندگي و از هم گسستگي هستيم.»
اين نقاش «توجه به تصوير زيبا و درخشاني كه از فرهنگ ايران در دنيا پراكنده است» را مد نظر قرار داد و گفت: «ما براي ديدن هنر خود بايد تا به جاهاي دوردست نگاه كنيم. بخشي از هنر اشكاني و هنر ساساني را در چين و ژاپن مي‌توانيم سراغ بگيريم. بخش مهمي از هنر صفويه مخصوصا فرش را در لهستان بايد سراغ بگيريم. اين فرشها به نام فرشهاي لهستاني مشهور هستند. لهستاني ها اينها را نمي بافند بلكه شايق بودند كه اين فرش ها را تهيه و نگهداري كنند كه چه خوب هم نگهداري كردند.»
به گزارش خبرنگار فرهنگستان هنر وی در همین زمینه با ذکر خاطره ای افزود: «پيش از انقلاب قرار بود دو قطعه فرش براي موزه ملي فرش خريداري شود كه هر دو منشاء لهستاني داشت يعني در آنجا نگهداري شده بود. يكي فرش معروف "سنگوشكو" و ديگري فرش "دوريان". اين اثار به قدري عالي و بي نظير بودند كه انسان مجبور به سكوت در برابر شدت زيبايي آن بود. فرش دوريان يكي از زيباترين فرش هاي دوره صفويه و قرن يازدهم هجري قمري است که طوري نگه داري شده كه انگار همين ديروز از زير دست بافنده بيرون آمده است. در صورتي كه ما خودمان گاه با بي دقتي بيشتري از اين آثار نگهداري مي‌كنيم.»
وی اضافه کرد: «فرهنگ و تمدن بزرگ ايران بزرگ، در سرزمين‌هاي بسياري نگهداري و حفظ شده است. در گرجستان، مجارستان، روماني و بسياري از كشورهاي ديگر آٍثار بسياري ديده شده ست. برترين ظروف دوره ساساني و هخامنشي در روماني نگهداري مي شود. با حفاري‌هاي صورت گرفته در شمال ايران (شوروي سابق) بشقاب‌هاي نقره متعلق به دوره ساساني به دست آمد. كنار هم گذاشتن قطعات مختلف اين تمدن كار دلپذير و شيريني است كه در عين حال انسان را اندوهگين مي‌كند از اين پراكندگي عجيب، چگونه بايد به تك تك بخش‌هاي مختلف فرهنگ و تمدن ايران وارد شد.»
مولف كتاب «نيمه ديگر» كامل‌كردن تصوير تمدن ايران را كار فوق العاده درخشان و عظيمي دانست و افزود: «نمونه‌هاي موجود در اين كتاب آثار عالي و مفيدي هستند. صنايع فلزي و سلاح هاي اين مجموعه بسيار ارزشمند است و با تماشاي اين مجموعه ابعاد اين هنر درخشان و كاربردي براي ما معلوم مي‌شود. در هيج جايي اين اجتماع عظيم از نمونه‌هاي سپر و سلاح و كلاه‌خود با اين كيفيت ديده نمي شود. نمونه مينياتورهاي درخشان قرن نهم در اين مجموعه نيز از زيباترين نمونه‌هاي نگارگري مكتب شيراز محسوب مي‌شود كه بسيار بسيار براي محققين قابل استفاده و مفيد فايده است. همچنين خطوط عالي و نسخه‌هاي تراز اول موجود در مجموعه از سيد احمد مشهدي، شاه محمود نيشابوري و ديگر هنرمندان بسيار قابل تقدير است.»
وي منشا حضور اين آثار در غرب را از قرن 14 ميلادي به بعد دانست كه جهان غرب در پي كشف مشرق زمين بود و افزود: «اين يك جريان شناخت كلي است كه با رنسانس ايتاليا همزمان شده تا ببينند در كجاي دنيا چه خبر است و اين از جاهاي مختلف شروع شده و همان طور كه هلندي ها سر از اندونزي در آوردند. اين تمايل به كشف و شناخت به استعمار هم مي‌رسد. ما در اين ميان با تجارت اين كار را كرديم و به جز حمله نادر شاه به هند جهان گشايي نكرديم. ما اهل تصرف نبوده‌ايم و كارمان پراكندن فرهنگ و هنر وحكمت‌مان بوده ست. اين كتاب نماينده عشق جهان غرب به جمع آوري بدون زور و تحكم و غارت آثار فرهنگی و هنری ایران است.»
بنابر اين گزارش، «تادئوش مايدا» ويراستار علمي اين كتاب از فرهنگستان هنر، موسسه متن و مراكزي كه در انتشار كتاب همكاري داشته اند، قدرداني كرد و اظهار داشت: بعد از سالها تحقيق، تدريس و موزه داري اين اثر از ارزشمند ترين آثاري است كه در كارنامه فعاليت هاي خود دارم و پژوهشگران و كساني كه به روابط ايران و لهستان علاقمندند مي توانند از اين كتاب استفاده نمايند.
وي به دغدغه هايي كه در امور فرهنگي وجود دارد اشاره و تصريح كرد: دغدغه هاي فرهنگي همه سوءبرداشت هاي ما را از بين مي‌برد. فرهنگ چيزي نيست كه ما را از هم جدا كند، بلكه عنصري است كه همه ملت ها را به هم پيوند مي دهد.
نسخه چاپي
