سومین جلسه از سلسله نشست‌های پژوهشی تاریخ سینمای ایران در مجموعه هنرپژوهی نقش جهان برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، تاریخ نقد و مطبوعات سینمایی در ایران را علی قلی‌پور، از پژوهشگران سینمای ایران، روز دوشنبه 27 آبان 1398، بررسی کرد. این نشست در ادامه مجموعه نشست‌های پژوهشی تاریخ سینمای ایران، و در مجموعه هنرپژوهی نقش جهانِ فرهنگستان هنر برگزار شد.

در ابتدا، محمدرضا مقدسیان، مجری و منتقد سینما که مطابق دو جلسه پیش هدایت این نشست را به عهده داشت، ضمن بیان مطالبی در معرفی علی قلی‌پور و اهمیت پژوهش وی، اظهار امیدواری کرد تا این‌گونه پژوهش‌ها که به بررسی زوایای مغفول‌مانده‌ در جامعه سینمایی کشور می‌پردازند، پس از بحث و بررسی در چنین فضاهایی به ویراست نهایی برسند و در نهایت چاپ شوند.

سپس علی قلی‌پور ضمن تشکر از حاضران در سالن به ارائه پژوهش خود پرداخت. وی با تأکید بر لزوم معرفی روش به‌کارگرفته‌شده در هر پژوهشی، به بیان مبانی تحقیق خود که بر پایه پژوهش‌های تاریخی صورت گرفته و توسط تاریخ‌نگارانی چون کارلو گینزبورگ، جورج استوارت، برودل، ریچارد کاب و... بنا شده، پرداخت و خاطرنشان کرد: برای درک یک دوره تاریخی، هرچه‌بهتر فهمیده‌شدن فرهنگ آن دوره اهمیت بسیار دارد.

او در همین مضمون واژه‌ای تحت عنوان micro history یا تاریخچه را مطرح کرد و از این رویکرد به‌عنوان روش پژوهش خود یاد کرد و گفت: در این سیستم فکری با پرداختن به جزئیات یا به اصطلاح خُرده‌تاریخ‌ها می‌توانیم به پرسش‌های بزرگ در تاریخ پاسخ دهیم. اما متأسفانه ما در ایران فاقد بسیاری از خُرده‌تاریخ‌هایی هستیم که برای ما از زندگی روزانه بگویند؛ یعنی ابزاری که با آن بتوانیم به نوعی تاریخ زندگی پویا و در حرکت را مطالعه کنیم. با رجوع به پرسش‌ها و دغدغه‌های اساسی نویسندگان پیش‌تر که کتب تاریخ سیاسی و اجتماعی سینمای ایران را نوشته‌اند می‌بینیم که مسئله عمده آنها پاسخ‌دادن به سؤالاتی چون «در مواجهه با غرب چه کردیم؟»، «پس از ورود نوسازی و مدرنیته چه کردیم؟»، «در مقابل سنت چه گفتیم؟» و... بوده است که اتفاقاً این طرز تفکر جلوی نگاه عمیق به جامعه و مطالعه تاریخ از منظرهای دیگر را می‌گیرد.

قلی‌پور با این مقدمه و با اشاره به این مهم که منتقدان سینما چه تأثیری بر شکل‌گیری سیاست‌های فرهنگی گذاشته‌اند، اذعان کرد: موضوع سینما را به‌عنوان یکی از خُرده‌موضوعاتی که می‌تواند به پرسش‌های تاریخی وی در رابطه با مدرنیته در ایران پاسخ دهد انتخاب کرده است.

او در ادامه با ارجاعاتی به تاریخ نقد و چگونگی شکل‌گیری آن و همچنین رویکردهای متفاوت به تاریخ سینمای ایران، به جایگاه نویسندگانی چون غلام حیدری، جمال امید، حمید نفیسی و مسعود مهرابی اشاره کرد و توضیحاتی در‌باره حضور مؤثر منتقدان زن در سال‌های گذشته و نقد آنان از سینمای قبل از انقلاب و مضامین فیلم‌ها داد و در انتها عنوان کرد: پژوهش من درباره تاریخ فکر منتقدان است و این مهم که چگونه می‌توانیم تاریخ فرهنگ دوره‌ای را با استفاده از تاریخ نقد توضیح دهیم.

این نشست با پرسش و پاسخ حاضران و سخنرانِ نشست، به کار خود پایان داد. نشست بعدی، دوشنبه 4 آذر 1398 با سخنرانی محمود اربابی، به «بررسی گزارش‌های پژوهشی و تحقیقاتی سینمای ایران» اختصاص دارد.