|
به مناسبت روز بزرگداشت مولانا جلال‌الدين محمد بلخي نشستی با عنوان «مولانا، تخيل و هنر» در فرهنگستان هنر و با حضور كارشناسان و علاقه‌مندان اين شاعر و عارف پر آوازه ايراني برگزار شد. به مناسبت روز بزرگداشت مولانا جلال‌الدين محمد بلخي نشستی با عنوان «مولانا، تخيل و هنر» در فرهنگستان هنر و با حضور كارشناسان و علاقه‌مندان اين شاعر و عارف پر آوازه ايراني برگزار شد.
در اين نشست كه دكتر «بهمن نامورمطلق» و دكتر «تاجبخش فنائيان» و دكتر «حسن بلخاري» و دكتر «علي اصغر بياني» سخنراني كردند جمعي از دانشجويان، صاحبنظران و انديشمندان حوزه هنر و ادبيات كلاسيك ايران به بحث و تبادل نظر پيرامون شخصيت و آثار مولوي پرداختند.  در ابتداي اين نشست دكتر بهمن نامورمطلق با بيان اينكه فرهنگستان هنر به ويژه معاونت پژوهشي مي‌كوشد تا سال آينده يعني سال مولانا برنامه‌هايي را تدارك ببينيد گفت: «فرهنگستان برنامه‌هاي مفصلي را در اين سال اجرا مي‌كند كه از آن جمله چاپ كتاب مصور ديوان شمس كه به دست نقاشان معاصر انجام شده است.» وي از به اجرا درآمدن بخش‌هايي از اين برنامه هنري – پژوهشي خبر داد و افزود: «همچنين قرار است يكي از خوشنويسان مشهور ايراني اين كتاب را خوشنويسي كرده و تا سال آينده به صورت كتابي نفيس مهيا كند.» او اظهار اميدواري كرد فرهنگستان هنر بتواند كتاب مثنوي معنوي را نيز در حوزه نگارگري ايراني مصور كند. دكتر نامورمطلق در ادامه سخنان خود به تشريح موضوع «صور خيال و بينامتنيت نزد مولانا» پرداخت و گفت: «صورت‌پردازي‌ها و تصويرپردازي‌ها از مهمترين عناصر شعر و هنر محسوب شده و ادبيات فارسي آكنده از تصويرپردازي‌هاي دل‌انگيز است.»  دكتر نامورمطلق در ادامه افزود:«مولانا به سهم خود و به عنوان يكي از شاعران بلند مرتبه ادبيات فارسي ضمن غنابخشي به شعرش به وسيله صور خيال زمينه‌هاي مناسبي را براي اقتباس هنري و روابط ميان نشانه‌اي فراهم آورده است؛ با اين حال متأسفانه از درياي بي‌كراني كه مولانا در ادبيات فارسي خلق كرده، جز اندكي بهره برده نشده است.» وي با تأكيد بر اينكه در بحث خود مي‌كوشد به دو ويژگي شعر مولانا به صورت گذرا بپردازد در تشريح طبقه‌بندي صور خيال نزد مولانا گفت: «اين قسمت از شعر مولانا به توصيف و به كارگيري استعاره، مجاز، كنايه و از همه مهمتر تشبيه براي خلق صور خيالي به وسيله عناصر طبيعي و فرهنگي مي‌پردازد. موضوع بررسي صور خيال نزد اين شاعر برجسته، اگر چه امر جديد نيست اما اين بحث به طبقه‌بندي نوآورانه در اين موضوع مي‌پردازد.» دكتر نامورمطلق با طبقه‌بندي صور خيال در شعر مولوي به صورهايي همچون گياهي، جانوري و حروفي گفت: «اين شاعر در آثارش با خلق اين گونه صورها دست به آفرينش عرفاني زده و در اين حوزه اشعار زيبايي با كمك صور خلق كرده است.» وي در بخش ديگري از سخنان خود با اشاره قصه «طوطي و بازرگان» به بررسي «نقش بينامتنيت در شعر مولانا» پرداخت. سخنران بعدي اين نشست دكتر حسن بلخاري بود كه درباره «عالم خيال در ذهن و زبان مولانا» سخن گفت.  وي با بيان اينكه خيال در انديشه و حكمت اسلامي ساحتي دو وجهي دارد گفت: «اين وجوه شامل وجهي كيهان شناختي كه نمايانگر عالمي از مراتب عالم در تبديل وحدت به كثرت است بوده و وجه ديگر به مقوله معرفت‌شناسي كه قوه‌اي از قواي باطني نفس در ادراك و ضبط و حفظ صور است مي‌پردازد.» دكتر بلخاري با اشاره به اين بيت از مولانا كه مي‌گويد: «اين خيال اين جا نهان پيدا اثر / ز اين خيال آنجا بروياند صور» گفت: «مولانا در مثنوي معنوي خيال را در هر دو وجه به كار برده و گاهي از اين معنا قوه باطني نفس را اراده نموده كه قادر به روياندن صور است» وي عرصه دور پهناي عدم را به عنوان عالم پس از توحيد در مثنوي معنوي دانست و افزود: «عدم درشعر مولانا به معناي نيستي در مقابل وجود نيست بلكه به معناي حقيقت است كه در آن موجودات تعيين و تشخص ندارند.» دكتربلخاري عالم خيال را مرحله بعد از عدم يا اعيان ثابته در مثنوي ذكر كرد و در تشريح آن گفت: «علت تنگي عالم خيال نسبت به عالم عدم تعيين و تشخص يافتن موجودات است. در اين عالم برخي از وجودات عالم عدم به دليل تجرد ذاتي در عرصه تنگ تعين جاي نمي‌گيرند و همين معنا عرصه خيال را عرصه‌اي تنگ‌تر از عالم عدم قرار مي‌دهد.» وي در پايان گفت: «معمولاً حكماي اسلامي ماده را آخرين حلقه از حلقه‌هاي عوالم مي‌دانند اما مولانا از مرتبتي فروتر از مرتبت عالم ماده نيز سخن مي‌گويد كه آن عالم اعراض است.»  دكتر تاجبخش فنائيان ديگر سخنران اين نشست بود كه به بررسي جنبه‌هاي نمايشي در مثنوي معنوي پرداخت و گفت: «حكايات مثنوي و برجسته‌ترين آنها «دژ هوش ربا» و «كمپيرك جادو» نمونه‌هاي بارزي هستند كه ويژگي‌هاي نمايشي آنها مصداق بحث جنبه‌هاي نمايشي در كل مثنوي معنوي است.» وي با بيان اينكه اين نمايش‌ها در اهداف و به تبع آن در شيوه‌هاي اجرايي واجد ويژگي‌هايي هستند كه از سبك‌هاي نمايشي غربي متفاوتند گفت:«اين ويژگي‌ها با ديگر هنرهاي ايراني چون شعر، نقاشي، قاليبافي، موسيقي و معماري در اهداف و شيوه‌هاي اجرايي همسويي و يگانگي دارند.» وي همچنين افزود: «عناصري چون روايتگري، شعر، موسيقي، نشانه، بازي مبتني بر شبيه‌سازي، تركيب صحنه شاعرانه وكل‌نما از ديگر خصوصيات اين نوع نمايش است كه بايد به آن حركات سماع و تركيبات حركتي از آن را نيز به آنها افزود.» سخنران ديگر اين نشست دكتر علي اصغر بياني بود كه سخنان خود را با اين جمله آغاز كرد: «حكما فرموده‌اند: علم به ماهيات و اعيان اشيا ميسر نيست ،مگر با گذشتن از ظواهر كثرات و رسوخ به باطن امور.»  وي با اشاره به اينكه به اين ترتيب در ساحت معرفت انساني، هنر و از جمله موسيقي نقش مؤثر و تعيين‌كننده دارد افزود: «هنر و به ويژه موسيقي نسبت انسان را با عالم دگرگون كرده و طوري وراي طور عقل و ادراك حصولي پديد مي‌آرود.» بياني گفت: «بشر پس از هبوط از انتقال آگاهي از طريق شعور عاجر ماند و مجبور به انتخاب صوت شد. انسان توسط صوت و كلام معنويات باطني خود را انتقال مي‌دهد.» وي با اشاره به اينكه انسان از اين طريق به خود كمك مي‌كند از طريق اصوات و الحان مطالب دروني خود را بفهمد گفت: «اوج تجلي صوت در موسيقي است كه انسان‌هاي گزيده اولين مخاطبين آن هستند و به همين دليل مولانا از اين شيوه براي انتقال معاني خود به مخاطبين استفاده مي‌كند.» گفتني است در انتهاي اين برنامه حضار به پرسش و پاسخ با سخنرانان پرداختند و مراسم با صرف افطار پايان يافت. |
||
نسخه چاپي| نام : | |
| ایمیل : | |
| *نظرات : | |
| | |
| متن تصویر: | |
 |
|
|
