دومين روز از همايش بين المللي سلطان محمد (نگارگر مكتب تبريز) كه به سخنراني حسن بلخاري از ايران، جان اف كوئين از امريكا و مرتضي گودرزي ديباج از ايران اختصاص داشت، صبح روز سه شنبه 20 ارديبهشت ماه در تالار وحدت برگزار شد.

دومين روز از همايش بين المللي سلطان محمد (نگارگر مكتب تبريز) كه به سخنراني حسن بلخاري از ايران، جان اف كوئين از امريكا و مرتضي گودرزي ديباج از ايران اختصاص داشت، صبح روز سه شنبه 20 ارديبهشت ماه در تالار وحدت برگزار شد.

در ابتداي اين مراسم جان اف كوئين گفت:«در نقاشي هاي سلطان محمد رنگدانه ها و رنگهاي اصلي به ماهيت روحاني تغيير پيدا مي كنند كه اين انتقال هم از نظر فضايي و هم از نظر زماني اتفاق مي افتد.»

وي ادامه داد:«در نظر سهروردي عقل ماهيتي زنانه دارد و در نقاشيها از طريق وجود زنانه، عقل در نقاشي نمادين مي شود. عقل توسط زن به دنياي مردانه منتقل ميشود و در سطوح مختلف ماهيت عقل در حال گردش است.»

اين محقق در پايان صحبتهاي خود به نگاره بارگاه كيومرث اشاره كرد و گفت:«در اين نگاره نور از ابعاد روحاني به ابعاد تخيلي انتقال پيدا مي كند كه اين موضوع را مي توان از طريق رابطه چشمان اشخاص موجود در نقاشي ديد.»

بنا به اين گزارش، حسن بلخاري نيز در خصوص مستندات روايي و تاريخي در معراج حضرت رسول اثري از سلطان محمد گفت:« در نگاره معراج 18 فرشته به صورت دوار به چشم مي خورند كه يكي از آنها از نظر پوشش با بقيه متفاوت است. براي پيدا كردن اين تفاوت ميتوان از منابع مختلفي از جمله اشعار نوشته شده در بالا و پايين نگاره، رجوع به خود آثار و توضيحاتي كه در اين خصوص وجود دارد و همچنين آيات و احاديث در خصوص معراج پيامبر هست، استفاده كرد كه متأسفانه اشعار اشارهاي به اين موضوع ندارد. با توجه به اينكه در فرهنگ و سنت ما عارف و نگارگر روايتگر نيست، باعث شده اين هنرمندان هيچگونه روايتي را از آثارشان نداشته باشند به همين دليل اين دو منبع ما را به جايي نمي رساند.»

وي ادامه داد: «اما با تحقيقات به عمل آمده مي توان گفت وجود بالها نمايانگر جهان مالي است كه پيغمبر نيز در اين تصوير با صور مثالي سر و كار دارد اما از ديدگاه حكما اين فرشته نماد دنياست و براساس آيات زيادي، دنيا هويت دگرگون دارد كه در اين آيات دنيا صورتي پسنديده، نيكو و زيبا اما باطني فريبكارانه دارد.»

بلخاري در پايان خاطر نشان كرد:«تفاوت اين فرشته با ديگر فرشتگان به دليل تفاوت ذات دنياست و بالها و آتش هر دو نشانه فريبكارانه اين فرشته است.»

لازم به ذكر است، در بخش دوم از دومين روز از همايش بين المللي سلطان محمد عبادالله بهاري (ايراني مقيم انگلستان)، فرانسيس ريشاد (فرانس)، حسن يوسفي، ملكه گلمغاني زاده اصل، محمد خزايي و حبيب الله درخشاني (ايران) به ترتيب در خصوص كسب گسترش يافته سلطان محمد، ميراث سبك شناسي آق قويونلو در هنر سلطان محمد، نگاهي به اثر جنگ هوشنگ با ديوان (منسوب به سلطان محمد) در بقعه امين الدين جبراييل، طراحيهاي سلطان محمد و بازتاب آن در آثار دوره هاي بعد و سلطان محمد و مسئله تركيب بندي به سخنراني پرداختند.

گفتني است همايش بين المللي سلطان محمد طي روزهاي 21 و 22 ارديبهشت ماه در شهر تبريز به همت فرهنگستان هنر و با همكاري اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي و استانداري آذربايجان شرقي، بنياد رودكي، كميسيون ملي يونسكو، سازمان صدا و سيما (مركز موسيقي و سرود)، سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تبريز، وزارت امور خارجه، معاونت انتشارات و تبليغات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و دانشگاه هنرهاي اسلامي تبريز ادامه خواهد يافت.

«نگاهي به واقع گرايي و واقع گريزي در آثار سلطان محمد نقاش» عنوان نشست پاياني از جلسه دوم دومين روز همايش بود. در اين نشست، سيد جلال الدين كاشفي به سخنراني پرداخت.

كاشفي در ابتداي اين نشست، با بيان اينكه سلطان محمد در آثار خود، در فضايي واقع گريز از واقعيتهاي اجتماعي سخن به ميان آورده است، گفت:«سلطان محمد در آثار خود به اين مسئله توجه نداشته كه صرفاً فضاي واقع گريز يا ملكوتي را بكشد، بلكه او در دل فضايي واقع گريز، توانسته از واقعيتهاي عصر خود سخن بگويد؛ اما با وجود اين، چون جرأت زيادي مي خواسته، در همه فضاي تصاوير اين نكات ديده نمي شود.»

وي با اشاره به «بزم هوشنگ شاه»، در خصوص نگاه واقع گرايانه سلطان محمد افزود:«در "بزم هوشنگ شاه"، سلطان محمد مرد، زن و كودكي را به عنوان سمبل اجتماع در نظر گرفته و كودكي گرسنه در بغل مادر را كاملاً بارز به تصوير كشيده است.»

كاشفي با بيان اين مطلب كه سلطان محمد دو هدف عمده را در آثار خود دنبال مي كند، خاطر نشان ساخت:«جريانهاي عرفاني و شرايط جامعه از جمله مواردي است كه سلطان محمد به آنها توجه ويژه اي نشان داده است.»