روزهاي 21 و 22 ارديبهشت ماه شهر تبريز ميزبان برپايي همايش بين المللي سلطان محمد (نگارگر مكتب تبريز ) بود.

مراسم افتتاحيه

همايش با پخش سرود ملي و تلاوت آياتي چند از كلام الله قرآن مجيد افتتاح شد. سپس محمد سبحان اللهي ( استاندار آذربايجان شرقي) با خوش آمد گويي به حضار ، از برگزار كنندگان اين همايش بالاخص فرهنگستان هنر ، به خاطر شناساندن پتانسيل هاي هنري ايران به جوانان اين مرز و بوم تشكر كرد.

سبحان اللهي در ادامه سلطان محمد را فرزند فرهيخته تبريز ناميد و گفت : ايرانيان همواره چه در قرون وسطي و چه در عصر حاضر نه تنها هنر و فرهنگ را در ايران اعتلا بخشيده اند ، كه تأثير بسزايي نيز در عرصه هنر بين المللي داشته اند.

وي افزود :سلطان محمد تأثير بسزايي در ظهور مكتب تبريز داشته است ودر ديگر آثار نگاره جهان نيز شاهد تأثير غير قابل انكار اين هنرمند ايراني هستيم.

سبحان اللهي در پايان ضمن تشكر از همه دست اندركاران اين همايش بالاخص رييس فرهنگستان هنر گفت : به زودي اقدامات زيادي در رابطه با معرفي و احياي مكاتب مختلف تبريز در استان انجام خواهيم داد كه از آن جمله مي توان به برگزاري همايش رشيدالدين فضل الله در هفتة آتي و برگزاري مراسم ويژه اي در 14 مرداد مصادف با سالروز انقلاب مشروطه برگزار خواهدشد.

بهمن نامورمطلق ( دبيركل همايش ) نيز در ادامه گفت : من در اينجا پيشنهاد مي كنم كه به زودي مركزي جهت انجام مطالعات و تحقيقات در زمينه مكاتب تبريز افتتاح شود و البته از همين جا قول مي دهم كه فرهنگستان از هيچگونه كمكي كوتاهي نخواهد كرد.

نامور مطلق ضمن ستودن سلطان محمد و آثار برجستة او از جمله نگاره معراج گفت : برگزاري برنامه هايي چون همايش قطب الدين شيرازي در بهار آينده در شيراز ، بررسي مكتب اصفهان در زمستان آينده در اصفهان و همچنين برگزاري همايش ابوالقادر مراغه اي در دو سال آينده از برنامه هاي آيندة اين فرهنگستان خواهدبود.

وي هدف از برپايي همايش را اسطوره زدايي و از بين بردن هاله هاي غير واقعي ايجاد شده از سلطان محمد توصيف و تصريح كرد : ما براساس واقعيت ها اسطوره سازي خواهيم كرد.

دبير فرهنگستان هنر گفت : پيشنهاد تأسيس بنياد بهزاد كه از پيشتر توسط فرهنگستان مطرح شده ، ابتر مانده است. اميدواريم با همت مسؤولان استان ، در باغ كمالين راه اندازي شود.

وي گفت : بضاعت هاي فرهنگستان در اختيار كساني است كه بخواهند دربارة سلطان محمد و بهزاد تحقيق و پژوهش كنند. پس از آن مجيد شريف زاده ( دبير علمي همايش) در جايگاه حاضر شد و گفت : در همايش امروز 7 كتاب منتشر شده در همايش به علاقمندان تقديم خواهدشد. كه از جمله آنها 2 كتاب تأليفي دكتر يعقوب آژند تحت عنوان در مكتب تبريز و سيماي سلطان محمد ، ترجمه كتابهاي مروري بر نگارگري ايران، نقاشي ايراني نوشته اولگ گرابر و نقاشي قرن شانزدهم تأليف خانم اشرفي عيني، پژوهشگر تاجيكستاني اشاره كرد.

وي افزود : در اين همايش از مجموع 40 مقاله داخلي و خارجي 15 مقاله و از 20 مقاله برجسته خارجي 10 مقاله انتخاب شده است.

اما عصر روز چهارشنبه گذشته اولين جلسه و نشست علمي همايش بين المللي سلطان محمد نگارگر ايراني با سخنراني برنارد اكين ( استاد و پژوهشگر مصري) و با حضور تعدادي از اساتيد و هنرمندان داخلي و خارجي برگزار شد.

سخنراني برنارد اكين درباره ظفرنامه و تأثير مكت هرات بر ظهور مكتب تبريز شروع و با موضوع منابع جديد مينياتور مكتب تبريز در قرن 15 و تأثير مكتب تركمانان بر قلم سلطان محمد ادامه يافت.

در اين جلسه هركدام از سخنرانان با استناد به تركيب بندي رنگها ، سبك ، شواهد و علايم موجود در هر كدام از آثاري كه اكثر محققان متفقالقول آنها را متعلق به سلطان محمد دانسته اند ، ديگر آثار منتسب به وي را مورد بحث و بررسي قرار دادند.

دومين جلسه اين همايش پس از دقايقي استراحت به رياست دكتر پيربابايي(معاوت دانشگاه هنر اسلامي تبريز) در حالي برگزار شد كه اساتيد و صاحب نظراني چون « علي اصغر ميرزايي مهر » از ايران ، « اكمل نسيمف » از ازبكستان به ترتيب در دوبخش « عجايب نگاري از محمد سياه قلم تا سلطان محمد» و نقش « سلطان محمد در تاريخ هنر مكاتب نقاشي آسياي مركزي » سخنراني كردند.در ابتدا علي اصغر ميرزايي مهر ( عضو هيأت علمي دانشكده هنر جهاد دانشگاهي تهران) ضمن ستودن آثار بي نظير سلطان محمد گفت : سلطان محمد نوجوان نوجويي بود كه از آبشخورهايي بسيار سيراب شده كه اصلي ترين آنها محمد سياه قلم بوده است و همين باعث شده است تا سلطان محمد در آثار خود بالاخص اولين آثارش نسبت به موجوداتي چون ديو ، جن و پري علاقه بسيار نشان دهد.

در ادامه جلسه « اكمل نسيمف » در رابطه با نقش سلطان محمد در تاريخ هنر مكاتب نقاشي آسياي غربي سخنراني كرد و در نهايت جلسه با سؤال چند تن از حضار و پاسخ اساتيد حاضر در جلسه به اتمام رسيد.

نشست پاياني

مراسم اختتاميه همايش سلطان محمد صبح پنج شنبه گذشته با جلسه اي به مديريت حبيب الله درخشاني و سخنراني « ايوان سانتو » ، استاد هنر در دانشگاه هاي مجارستان با موضوع « الهام گيري در نقاشي ، اشاعه زبان تبريز در هنر دوران صفويه » آغاز و با برگزاري نشست تخصصي استادان حاضر در جلسه به پايان رسيد.

در آغاز اين مراسم « ايوان سانتو » ضمن ستودن آثار سلطان محمد و پيشينه هنر ايران گفت : براي اولين بار در دوره صفوي مذهب به معناي واقعي وارد زبان هنر مي شود و پس از آن تحت عنوان هنر صفوي به يك زبان شكلي و فرمال جديد دست پيدا مي كند و بر دو اساس مختصات و سابقه هنري شكل مي گيرد و پس از آن نيز تحت تأثير علاقه اي كه صفويان به ارزشهاي سلطنتي و شاهي داشته اند قرار گيرد.

منيژه صحي ( عضو هيأت علمي دانشكده هنر دانشگاه آزاد اسلامي تهران ) پس از سانتو گفت : فضاي نگارگري ايران واقعيت نيست بلكه حقيقت است. نگارگري ايراني فضايي مثال و خيال است و نگارگري با ذهني قوي و عارفانه و با استنباط از واقعيت ، پرسپكتيو را حذف مي كند و به وسيله رنگها حالتي تعليقي در اثر ايجاد مي كند كه جوهره اصلي نگارگري ايراني است.

پس از آن صمد نجارپور جباري ، ضمن تشكر از برگزار كنندگان اين همايش ، درباره تجلي محسوس و نامحسوس در آثار سلطان محمد سخنراني كرد.

در نهايت همايش با برگزاري ميزگردي تخصصي با هدف جمع بندي و نتيجه گيري مطالب و سخنراني هاي ارائه شده در جلسه با حضور عبدالمجيد شريف زاده ، اكبر تجويدي ، يعقوب آژند ، مجيد مهرگان ، عبادالله بهاري ، مهرانگيز مظاهري ، حسن بلخاري و بهمن نامورمطلق به كار خود پايان داد.

لوح يادبود سلطان محمد

در پي اختتاميه اولين همايش بين المللي سلطان محمد لوح يادبود سلطان محمد طي مراسمي و با حضور محمدعلي سبحان اللهي ( استاندار آذربايجانشرقي ) ، اكبر تقي زاده ( رييس ميراث فرهنگي استان ) و جمعي از اساتيد داخلي و خارجي در تبريز پرده برداري شد.

در اين مراسم تقي زاده گفت : اين لوح قسمت كوچكي از پروژه اجرايي بسيار بزرگ تأسيس دانشكده نگارگري است و شهرداري منطقه 2 به عنوان يكي از مجريان اصلي اين پروژه تاكنون 980 ميليون تومان صرف تملك حدود 43 خانه اطراف منطقه اجرايي اين طرح كرده است.

وي افزود : در كنار تأسيس دانشكده نگارگري ، طي دو سال و نيم آينده تأسيس سالن اجتماعات ، كتابخانه تخصصي ، نمايشگاه و موزه را خواهيم داشت.

گفتني است پروژه تأسيس دانشكده نگارگري كه از سال 1381 آغاز شده ، در منطقه اي به نام ويلان كوه واقع در شرق تبريز و در كنار مقبره كمال الدين مسعود خنجدي ، غزل سراي نامي قرن هشتم هجري و كمال الدين بهزاد هراتي ، استاد هنر نقاشي ايراني در حال اجرا است.