«ما از ميراث فرهنگي كهن كشورمان كه مي تواند عامل معرفي فرهنگ ايران و ايجاد وحدت ملي باشد به خوبي استفاده نكرده ايم.»
«ما از ميراث فرهنگي كهن كشورمان كه مي تواند عامل معرفي فرهنگ ايران و ايجاد وحدت ملي باشد به خوبي استفاده نكرده ايم.»
به گزارش روابط عمومي فرهنگستان هنر، دكتر حسن حبيبي، رئيس بنياد ايران شناسي و رئيس فرهنگستان فرهنگ و ادب فارسي در آيين بزرگداشت حكيم ابوالقاسم فردوسي كه در مجموعه آسمان فرهنگستان هنر برگزار شد، با بيان اين مطلب گفت: «بسيار خوشحاليم كه امروز بسياري از كج سليقگي ها برطرف شده و بزرگداشت مفاخري چون فردوسي، سعدي، حافظ، مولوي و... به صورت آبرومند برگزار مي‌شود.»
وي با اشاره به اهميت زبان و ادب فارسي در برنامه چهارم توسعه افزود: «با مرور تاريخ گذشته به خوبي خواهيم ديد كه شاهنامه‌خواني يكي از بزرگ‌ترين ابتكارات مردم ايران زمين براي حفظ و نگهداري فرهنگ ايراني و تربيت فرزندانشان بوده است. نگارگري ايران هم همين وظيفه را به عهده داشته است؛ اما متأسفانه در آثار روشن فكري جديد، آن طور كه بايد به اين مسائل توجه نشده است.» رئيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي با تأكيد بر اينكه از ابتدا تا انتهاي شاهنامه بيش از 60 موضوع براي خلق آثار تصويري، سينمايي و نمايشي وجود دارد، گفت: «مي توان به جاي برخي ادا و اطوارهاي بي مورد تلويزيوني كه اسمش را طنز گذاشته ايم به سمت استفاده از اين آثار ملي برويم آثاري كه در كمتر جاي دنيا وجود دارد.»
پس از سخنان دكتر حبيبي، بهمن نامورمطلق، دبير فرهنگستان هنر درباره متن اسطوره شاهنامه در هنر ايران گفت: «فرهنگ ايراني داراي متن هايي است كه در جهان به صورت الگو بازتوليد شده و من آن ها را اسطوره متن مي نامم.»
وي با اشاره به ويژگي تكرارپذيري به عنوان رمزماندگاري و زنده ماندن اسطوره ها گفت: «اين متن ها خود به دليل مضامين درونشان به اسطوره تبديل شده اند.»
نامورمطلق يادآور شد: «شاهنامه همواره از دو طريق نظام درون نشانه اي و ميان نشانه اي در طول تاريخ بازتوليد آن در كشورهايي اروپايي شاهد اهميت دادن و انس بزرگان ادبيات دنيا مثل ويكتور هوگو، لامارتين، ماتيو آرنولد و... با اين اثر بزرگ هستيم گويا شاهنامه توانسته بخشي از ادبيات ناقص جهان را تكميل كند.
او در ادامه به مباني ديني و اخلاقي شاهنامه اشاره كرد و گفت: «اخلاق شاهنامه يك اخلاق اسلامي است و ما يك فرهنگ شاهنامه اي داريم كه اگر نبود هويت امروز ما شكل نمي گرفت.»
در ادامه احمد خاتمي، استاد دانشگاه تهران و از ديگر حاضران در اين برنامه نيز درباره حكمت و هنر در شاهنامه گفت: «فردوسي در روزگاري كه كسي را ياراي بحث فلسفي و بيان سخنان حكمي نبوده و حتي كسي دليري شنيدن اين مباحث را نداشته، لب به سخن گشوده و درباره علم، دانش، خرد و حكمت، داد سخن داده است.» خاتمي گفت: «شاهنامه اگر چه كتاب رزم است اما بر بنياد كشش و كوشش استوار است. نهفته هاي رواني و عاطفي، فلسفي و هنري فردوسي در سراسر شاهنامه مشهود است و با اينكه شعار كتاب بي اعتباري جهان است، اما هيچ گاه بدبيني و يأس و نوميدي را به خواننده اش القا نمي كند و شادي و بهره وري از دنيا و مذاهب آن را ناديده نمي گيرد.»
وي همچنين درباره جاگاه هنر در شاهنامه گفت: «هنر در لغت به معني علم و معرفت و دانش، فضل، فضيلت، كمال، زيركي و فراست است و در واقع به معني آن درجه از كمال است كه هوشياري، فراست، فضل و دانش را در بر دارد. فردوسي نيز با صراحت به اين معني از هنر اشاره دارد: «هنر مردمي باشد و راستي». بنابراين كلمه هنر در ادبيات فارسي نه به معناي رايج و امروزي آن بلكه به معناي مجموعه فضايل انساني به كار رفته است و جامع آن فضايل نيكي و كمال است.»
در بخش ديگري از اين برنامه، سيد عبدالمجيد شريف زاده، دبير همايش بين المللي شاهنامه نگاري، درباره چگونگي تصويرسازي براي شاهنامه و سير تاريخي آن توضيح داد. شريف زاده گفت: «شاهنامه از ابتداي سروده شدن به تصوير كشيده شده است و حتي عده اي معتقدند پيش از سرودن آن توسط فردوسي نيز، داستان هاي آن بين مردم رايج بوده و تصاويري از آن نيز بر ديوارها كشيده مي شده است.»
شريف زاده گفت: «بعد از دوران فردوسي، قديمي ترين شاهنامه مصور، شاهنامه «گاما» است؛ كتابي با 309 ورق و 45 تصوير كه مربوط به اواخر دوره سلجوقي است و اكنون در اختيار يك مؤسسه شرق شناسي در هندوستان است.
مدير بخش هنرهاي سنتي سازمان ميراث فرهنگي با ارائه تصاوير متعدد از شاهنامه شاه اسماعيل دوم كه مربوط به دوره صفوي است و 12 مجلس آن در اختيار موزه رضا عباسي است، گفت: «نكته مهم در تصويرگري اين شاهنامه، سير تغيير و تحول تصويرگري است، به اين معنا كه به تدريج دقت و ظرافت هاي شاهنامه شاه طهماسب افول پيدا مي كند و كارها ساده تر و با سرعت بيشتري انجام مي شوند.
سيداحمد محيط طباطبايي، آخرين سخنران بزرگداشت حكيم ابوالقاسم فردوسي نيز در تكميل و جمع بندي سخنان مطرح شده گفت: در فرهنگ ما نام حكيم فقط در مقابل نام ناصر خسرو، انوري و فردوسي آمده است، اين به آن معنا است كه نويسنده به حكمت و مفاهيم فلسفي احاطه كامل دارد.
وي با اشاره به اينكه شاهنامه آيينه تمام نماي هويت و شخصيت ملت ايران است تأكيد كرد: در مقدمه 120 بيتي و جاي جاي شاهنامه نوع تفكر، بيان فلسفي و حكمت در قالب شعر مطرح شده كه نشان از اعتقادات رايج بين ايرانيان است.
محيط طباطبايي خرد و احترام به خردورزي را يكي از ويژگي هاي ملت ايران ذكر كرد و درباره تفاوت پهلوان اصلي شاهنامه با ساير پهلوانان جهان گفت: «تفاوت رستم تنها در رويين تن بودن، قدرت، سرعت و... نيست، رستم دست پرورده سيمرغ است كه سمبل عقل است. پيروزي رستم بر اسفنديار نيز جز با تكيه بر خرد، از راه ديگري مسير نيست.»
محيط طباطبايي از احترام به آزادي و انديشه به عنوان شاخصه ديگر ايرانيان نام برد و گفت: «تساهل، تحمل، صبر، احترام به عقيده متقابل و... از اعتقاد به يزدان پرستي در باور مردم ايران شكل گرفته است.»
وي همچنين شاهنامه را اثري ادبي، خارج از چارچوب و مرزهاي طبيعي دانست و ادامه داد: «شاهنامه مانند بسياري ديگر از آثار ادبي ما كه تنها قشرهاي خاصي مخاطب آن هستند، نيست و از همان ابتدا تمام مردم از سطوح مختلف جامعه با آن ارتباط برقرار كردند. شاهنامه يك مانيفست و تصويري است كه با خطوط منطقي واضحي به هم پيوسته و ارزش هاي فرهنگي ملت ايران را به راحتي با ويژگي هاي مثبت و منفي منتقل مي كند.»
گفتني است برنامه بزرگداشت حكيم ابوالقاسم فردوسي با افتتاح نمايشگاه نقاشي تصاوير شاهنامه و نگارگري از هنرمنداني چون سركيس واسپور، مرحوم بلوكي، مرحوم اسماعيل زاده، مجيد مهرگان و استاد همداني آغاز شد و در طي مراسم نيز برنامه هاي شاهنامه‌خواني، نقالي و مجلس خواني براي حاضران اجرا شد.
نسخه چاپي
