همایش «شهر روایت‌ها، روایت‌ شهرها» با ارائه 9 مقاله علمی از میان مجموعه مقالات پذیرفته شده و برگزاری دو پیش‌همایش عصر چهارشنبه، 25 خرداد 1401، در فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران به کار خود پایان داد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، همایش «شهر روایت‌ها، روایت‌ شهرها»، با حضور استادان، دانشجویان و علاقه‌مندان، عصر چهارشنبه، 25 خرداد 1401، به‌صورت حضوری در سالن گلستان هنرِ فرهنگستان هنر و مجازی از طریق وبگاه این فرهنگستان برگزار شد.

این همایش با همکاری پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مؤسسه مطالعات فرهنگی اجتماعی، انجمن علمی هنر و ادبیات تطبیقی ایران، انجمن علمی نقد ادبی ایران، و انجمن زبان‌شناسی ایران، با ارائه 9 مقاله علمی همراه بود.

ما برای کشف معنای شهر نیاز به روایت داریم

این همایش با سخنرانی بهمن نامورمطلق، رئیس فرهنگستان هنر، آغاز شد. وی ابتدا به اهداف برگزاری این همایش اشاره و اظهار داشت: دلایل بسیار زیادی وجود دارد که ما باید به روایت بپردازیم که به یکی از نکات آن اشاره کوتاه خواهم داشت. ما اگر چیزی را تبدیل به روایت نکنیم، خوب نخواهیم شناخت. روایت در درک و دریافت پدیده‌ها به ما کمک می‌کند و این برداشتی است که از گذشته‌های دور و حتی انسان‌های باستانی نیز به آن واقف بودند؛ زیرا روایت موجب می‌شود که لایه‌های پنهان حقایق و حوادث را متوجه شویم.

وی در همین زمینه افزود: روایت، بازنمایی رویدادهای حقیقی و خیالی است و این بازنمایی چارچوبی دارد که به آن پیرنگ،  دوگانه‌ها و سه‌گانه‌های داستان و روایت و رابطه آنها با یکدیگر است. ما با روایت، مطالب، حقایق و پدیده‌ها را بهتر متوجه می‌شویم.

عضو پیوسته فرهنگستان هنر گفت: وقتی پدیده‌، ماجرا و حادثه‌ای به روایت تبدیل می‌شود، معانی که از آن به دست می‌آید، هویدا و کشف می‌شود. ما با روایت معانی شهر را کشف می‌کنیم. با روایت می‌توانیم معانی سینما، تجسمی، موسیقی و دیگر هنرها کشف و درک کنیم.  ما برای کشف و فهمِ پدیده‌ها به روایت نیاز داریم.

روایت نوعی کنش مقاومتی در برابر فراموشی است

سپس احمد شاکری، دبیر علمی همایش به سخنرانی پرداخت. وی ابتدا به پیشینه برگزاری این همایش اشاره کرد و در تعریف روایت گفت: روایت پدیده‌ای انسانی است که اغلب مطالبی که در خصوص روایت ارائه می‌شود، بحث‌برانگیز و قابل تأمل است به همین دلیل فهرست بلند بالایی از نظریه‌پردازانی داریم که مایلند در این حوزه مطالعاتی نظرات خود را بیان کنند. بر همین اساس و با احتیاط می‌توان گفت که هنوز هم چالش‌های بسیاری در این حوزه وجود دارد. در حقیقت روایت‌پژوهی یک تخصص و روایت نوعی دانش است.

وی در همین زمینه ادامه داد: در این همایش ما با شهر به مثابه مجموعه در برگیرنده رخداد‌ها، فضاها و مکان‌ها و اتفاقات مختلف فرهنگی و هنری مواجهیم که زاویه دید هر کدام از ما به منزله یک روایت از آن تلقی می‌شود. مرزهای روایت و روایتگری و نقش راوی در خوانش‌های متفاوت از روایت نوعی کنش مقاومتی در برابر فراموشی است که در گذشته اتفاق افتاده و به منظور ترسیم آینده است. روایت شهری هم در ساده‌ترین تعریف ممکن شکل‌های متفاوت این تلاش برای تجربه زیسته و چگونه زیستن در قالب قابی به نام شهر است. به عبارت دیگر میان شهر و اجزای آن نسبتی است که در روایت تجسم می‌یابد.

استادیار گروه مطالعات فرهنگی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در ادامه خاطرنشان کرد: روایت‌ها در مطالعات مختلف ازجمله مطالعات شهری و جغرافیای فرهنگی در شهرها و کلان شهرها یا جهان شهرها دارای اهمیت ویژه‌ای هستند و از زوایای مختلف قابل بررسی‌اند. اصولا وقتی از فضا صحبت می‌کنیم روایت‌های مختلفی در رابطه با هر فضا می‌توانیم در نظر بگیریم. فضاها می‌توانند، فضاهای انسانی، صوتی، بصری و انواع فضاهایی که شکلی از زیست محیط می‌گیرند، باشند و به همین دلیل امکانی داریم که شهر را با نمونه‌های مطالعاتی از منظرهای مختلف در این همایش بررسی کنیم.

شاکری با این بحث که شهر بدون روایت معنایی برای زندگی ندارد، افزود: هویت شهرها به واسطه روایت‌های آن شکل می‌گیرد و شهرها ترکیبی از هویت محلاتی است که در درون آن قرار دارد. مثلا بافت‌های قدیمی شهر می‌توانند به عنوان موزه شهر هم تلقی شوند و خوانشی از فضاهای شهر ارائه کنند. اینجاست که می‌توان گفت ما عملاً برای بافت‌های کهن شهر رویکرد موزه شهری نداشتیم در کنار آن ایده‌ای به نام خانه موزه داریم که به تازگی جدی گرفته شده و نهادهای مرتبط با آن فعالیت می‌کنند. این روایت‌ها و روایت‌های شهری به ما کمک می‌کنند که وقتی ما گذری فرهنگی و هنری می‌سازیم، فرهنگ آن محلات را نیز در نظر بگیریم.

در ادامه این همایش دو نشست پی‌در پی برگزار شد که در نشست نخست این همایش، سید غلامرضا اسلامی با مقاله «متاورس: نمونه دیجیتالی از شهر»، ناصر فکوهی با مقاله «شهر آینده به‌مثابه روایت حسی شهر»، رضا صمیم با موضوع «موسیقی خیابانی در ایران؛ نگاهی به داده‌های چند پژوهش»، و آذین حسین‌زاده با مقاله «روایت کیچ و هنر شهری» به‌ سخنرانی پرداختند که مدیر نشست نخست این همایش را احمد شاکری بر عهده داشت.

مدیر نشست دوم این همایش نیز علی عباسی بود که در این بخش احمد پاکتچی مقاله خود را با عنوان «روابط جزء و کل در اندام شهر با رویکرد نشانه‌شناسی فرهنگی»، آزیتا افراشی مقاله‌اش را با عنوان «بازنمایی تهران در رمان فارسی از منظر نشانه‌شناسی شناختی»، آنیتا صالح بلوردی مقاله خود را با عنوان «ارتباط شهر و هنر در پروژه‌های شهری، مطالعه موردی مرکز پمپیدو»، نوید پورمحمدرضا مقاله خود را با عنوان «گفتاری در خصوص روایت و منظر شهر در مدیوم سینما»، و حمیدرضا شعیری و ساناز مجرد مقاله خود را با عنوان «پرسه‌زنی: از روایت تا ضدروایت» ارائه کردند.

خلاصه مقالات این همایش را می‌توانید اینجـا مطالعه کنید.

گزارش تصویری همایش را اینجا ببینید.

فایل صوتی سخنرانان این همایش را اینجا بشنوید.