به استناد بند 24 قانون اهداف و وظايف شوراي عالي انقلاب فرهنگي (مصوبه شماره 3603/دش، مورخ 1376/9/2) فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران طبق اين اساسنامه تشكيل مي‌شود.

ماده 1. هدف

به منظور پاسداري از ميراث و هنر اسلامي و ملي و پيشنهاد سياست‌ها، راهبردها و دست‌يابي به آخرين يافته‌ها و نوآوري‌ها و نيز ارتقاي فرهنگ اسلامي براي مقابله با تهديدات فرهنگ مهاجم، فرهنگستان هنر جمهوري اسلامي ايران تشكيل مي‌شود.

ماده2. وظايف

1. پيشنهاد سياست‌گذاري براي حفظ و توسعه ‌هنر اسلامي، ملي و محلي؛

2. همكاري‌ با حوزه‌هاي‌ علميه و علماي‌ ديني در شناخت زمينه‌هاي ‌مباني ‌فقهي ‌‌هنر؛

3. مطالعه و بهره‌گيري از نظريه‌هاي جديد هنر با تكيه بر مباني ملي و اسلامي؛

4. حمايت و تشويق پژوهش‌هاي بنيادي و پي‌گيري مطالعات و طرح‌هاي هنري در سطح ملي؛

5. پيشنهاد سياست‌گذاري در زمينه ارتباط جوامع هنري داخلي با جهان؛

6. پيشنهاد سياست‌گذاري جهت گسترش نقد هنري و  مباحث زيباشناختي؛

7. پيشنهاد تعيين شاخص‌هاي توسعه هنري؛

8. ارزيابي ساليانه شاخص‌هاي هنري در كشور؛

9. برپايي نشست‌هاي ساليانه در زمينه‌هاي مختلف هنري؛

10. بررسي كاستي‌هاي نظام آموزشي كشور در زمينه هنر و پيشنهاد به مراجع ذي‌ربط؛

11. مطالعه ارتباط بين‌رشته‌اي پژوهش در زمينه هنر و ساير علوم؛

12. پيشنهاد رشته‌هاي دانشگاهي (ميان‌رشته‌اي هنر) به مراجع ذي‌ربط؛

13. معرفي‌ هنرمندان و محققان واجد شرايط جهت استفاده از هزينه‌هاي تحصيلي به مراكز ذي‌ربط؛

14. حمايت از تأليف و ترجمه منابع هنري؛

15. تشكيل گروه‌هاي تخصصي؛

16. پيشنهاد ضوابط اعطاي نشان هنر به مراكز ذي‌ربط؛

17. اعطاي‌ جوايز به‌ شخصيت‌هاي برجسته‌ در حوزه ‌تحقيق، ترجمه‌ و آفرينش‌هاي ‌هنري.

ماده 3. اركان

1. رئيس جمهور به عنوان رياست عاليه فرهنگستان؛

2. هيئت امناء؛

تمامي فرهنگستان‌ها يك هيئت امناء خواهند داشت، تركيب آن به اين شرح خواهد بود:

-معاون اول رئيس جمهور به عنوان رئيس هيئت امناء؛

-وزراي علوم، تحقيقات و فناوري، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و فرهنگ و ارشاد اسلامي؛

-رؤساي فرهنگستان‌ها؛

-دو نفر از دانشمندان و صاحب‌نظران به پيشنهاد رئيس هر فرهنگستان؛

3. مجمع عمومي؛

4. رئيس فرهنگستان؛

5. شوراي تخصصي.

ماده 4. مجمع عمومي

مجمع عمومي مركب است از كليه اعضاي پيوسته فرهنگستان. جلسة اين مجمع حداقل سالي يک ‌بار تشكيل مي‌شود.

تبصره1- اعضاي وابسته مي‌توانند در مجمع عمومي‌ بدون حق ‌رأي ‌شركت ‌كنند.

تبصره 2- رياست ‌مجمع ‌عمومي ‌با رئيس فرهنگستان است.

ماده 5. وظايف مجمع عمومي

1. تصويب سياست‌ها و برنامه‌هاي علمي فرهنگستان؛

2. تصويب‌ نظام‌نامه نحوه اجراي فعاليت‌هاي علمي فرهنگستان؛

3. انتخاب ‌هنرمندان ‌معرفي ‌شده‌ از سوي شوراي تخصصي براي دريافت پاداش، جايزه، هزينه تحصيلي، مدال هنر، نشان و فرصت مطالعاتي به رياست عاليه فرهنگستان؛

4. تصويب اعضاي پيوسته، وابسته و افتخاري.

ماده 6. شوراي تخصصي

شوراي تخصصي مركب است از:

- رئيس فرهنگستان، به عنوان رئيس شورا؛

- رؤساي گروه‌هاي تخصصي.

ماده 7. وظايف شوراي تخصصي

1. بررسي‌ سياست‌ها و برنامه‌هاي علمي‌ فرهنگستان و پيشنهاد آن به مجمع ‌عمومي براي تصويب؛

2. تصويب و تدوين نظام‌نامه نحوه اجراي فعاليت‌هاي علمي‌ فرهنگستان و ارائه آن به مجمع عمومي براي تصويب؛

3. تعيين وظايف گروه‌هاي تخصصي؛

4. بررسي و اظهار نظر در مورد طرح‌هاي پژوهشي و ارجاع آ‎ن‌ها به گروه‌هاي تخصصي ذي‌ربط؛

5. تعيين اهم‌ مسائل و موضوعاتي كه لازم است مورد تحقيق قرار گيرد و پيشنهاد آنها به مراكز علمي و ذي‌صلاح در كشور؛

6. تهيه و تدوين ضوابط مربوط به اعطاي پاداش و جوايز و مدال به افراد واجد شرايط و پيشنهاد آن به هيئت امنا جهت تصويب؛

7. تعيين هنرمنداني كه شرايط دريافت پاداش يا جايزه يا مدال ‌و يا فرصت مطالعاتي را دارند و معرفي‌ ايشان به مجمع عمومي براي تصويب؛

8. بررسي و پيشنهاد ضوابط در خصوص ارتقاي سطح علمي سمينارها و كنگره‌ها وكنفرانس‌هاي علمي در سطوح ملي و بين‌المللي و ارزيابي اين‌گونه مجامع؛

9. انجام دادن ساير اموري ‌كه‌ از سوي ‌هيئت ‌‌‌امناء، مجمع ‌عمومي‌ و رياست‌ فرهنگستان به اين شورا ارجاع مي‌شود.

ماده 8. رئيس فرهنگستان

رئيس فرهنگستان از ميان اعضاي فرهنگستان، به پيشنهاد رئيس جمهور و تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و با حكم ايشان براي يك دوره چهار ساله انتخاب مي‌شود. تغيير رؤساي مزبور به علل مختلف از جمله فوت، كناره‌گيري، عزل و استعفاء قبل از پايان دوره نيز مطابق همين شيوه خواهد بود.

تبصره- انتخاب مجدد رئيس فرهنگستان بلامانع مي‌باشد.

ماده 9. وظايف رئيس فرهنگستان

1- پيشنهاد سازمان اداري، بودجه و حساب‌هاي سالانه به هيئت امناء براي تصويب؛

2- پيشنهاد عضويت فرهنگستان در مجامع بين‌المللي؛

3- انتصاب رؤساي گروه‌هاي تخصصي؛

4- پيشنهاد افراد به عنوان اعضاي پيوسته، وابسته و يا افتخاري فرهنگستان به مجمع عمومي براي تصويب؛

5- پيگيري و نظارت بر حسن اجراي ‌تصميمات مجمع ‌عمومي و شوراي تخصصي؛

6- دعوت‌‌ از اعضاي‌ هيئت ‌امناء، مجمع ‌عمومي و شوراي‌‌ تخصصي براي تشكيل ‌جلسه.

ماده 10. دبير فرهنگستان

دبير فرهنگستان ‌به‌ انتخاب ‌و حكم‌ رئيس ‌فرهنگستان ‌منصوب‌ مي‌شود.

ماده 11. وظايف دبير فرهنگستان

1. اداره كليه امور دبيرخانه، اعم از اداري و مالي؛

2. تأمين كاركنان مورد نياز فرهنگستان؛

3. انجام ساير اموري كه از طرف هيئت ‌امناء، مجمع‌‌ عمومي،‌شوراي‌‌ تخصصي‌ و رياست‌‌ فرهنگستان‌ به‌ وي‌ محول مي‌شود.

ماده 12. گروههاي تخصصي

گروه‌هاي تخصصي فرهنگستان عبارتند از:

1. گروه نمایش و ادبیات نمایشی؛

2. گروه موسیقی؛

3. گروه معماری و شهرسازی؛

4. گروه هنرهای سنتی و صنایع دستی؛

5. گروه هنرهای تجسمی؛

6. گروه سینما؛

7. گروه جندرسانه‌ای؛

8. گروه فلسفه هنر؛

9. گروه هنر انقلاب.

تبصره 1- هر گروه تخصصي متشكل از تعدادي عضو پيوسته يا وابسته و هنرمندان خبره است كه با توجه به نوع تخصص ايشان توسط رئيس فرهنگستان براي عضويت در گروه انتخاب شده‌اند.

هر گروه تخصصي رئيسي خواهد داشت كه توسط رئيس فرهنگستان منصوب مي‌شود.

تبصره 2- وظيفه گروه، تنظيم ‌برنامه‌هاي ‌پژوهشي و ارائه آن به شوراي ‌تخصصي خواهد بود.

ماده 13

فرهنگستان مؤسسه‌اي است با شخصيت حقوقي مستقل كه به نهاد رياست ‌جمهوري وابسته است. اعتباراتي كه براي فرهنگستان در بودجه ساليانه كشور منظور مي‌شود در رديف اعتبارات نهاد رياست جمهوري است.

ماده 14

فرهنگستان جز در مورد ذي‌حسابي موضوع‌ ماده 31 قانون محاسبات عمومي از لحاظ امور مالي و معاملاتي تابع مقرراتي خواهد بود كه از طرف هيئت امناء تصويب مي‌شود.

ماده 15

افراد پيشنهادي براي عضويت در فرهنگستان با معرفي و تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي و يا خود فرهنگستان مربوطه و براساس ضوابط و معيارهاي علمي مصوب انتخاب مي‌شوند.

تبصره1- اعضاي پيوسته بايد ايراني و ملتزم به رعايت قوانين جمهوري اسلامي ايران باشند. همچنين اين اعضاء بايد حداقل داراي درجه دانش‌ياري، رهبري پژوهش و يا از هنرمندان برجسته باشند.

تبصره2- عضويت‌ خبرگانِ ‌بدون‌ مدرك‌ و هنرمندان، در صورتي كه ‌درجه ‌هنري ايشان طبق مقررات مربوط معادل موارد فوق ارزيابي شده باشد، بلامانع است.

تبصره 3- هنرمندان و پژوهش‌گران ‌هنري برجسته بين‌المللي مي‌توانند به عضويت افتخاري فرهنگستان پذيرفته شوند. اين هنرمندان وظيفه‌اي در فرهنگستان نخواهند داشت و انتخاب ايشان به احترام مقام علمي آنها خواهد بود.

تبصره 4- عضويت اعضاي وابسته براي مدت چهار سال خواهد بود و ادامه عضويت آنان به همان طريقي است كه در اساسنامه پيش‌بيني شده است.

ماده 16

فرهنگستان 30 عضو پيوسته از ميان صاحب‌نظران و هنرمندان رشته‌هاي مختلف خواهد داشت كه براي اولين بار 20 نفر به پيشنهاد شوراي هنر و تأييد شوراي ‌عالي ‌انقلاب‌ فرهنگي انتخاب مي‌شوند. موارد بعدي و نيز انتخاب 10 نفر ديگر طبق ماده 15 عمل خواهد شد.

ماده 17

آيين‌نامه ‌چگونگي‌ رسيدگي ‌به‌ حساب‌هاي‌ ساليانه‌ مؤسسه ‌با هماهنگي نهاد رياست جمهوري و وزارت امور اقتصادي و دارايي تهيه و به تصويب هيئت‌امنا مي‌رسد.

 اين اساسنامه مشتمل بر 17 ماده و 9 تبصره در جلسه 439 مورخ 1377/12/25 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد و به موجب مصوبات جلسات 465 مورخ 1379/5/11، 477 مورخ 1380/1/21 و 650 مورخ 1388/7/21 شوراي عالي انقلاب فرهنگي اصلاح شده است.