مقدمه
براي من بسيار موجب شادماني است كه چند كلمه براي مقدمة كتابي بنويسم كه باعث تفاهمي تازه در همكاري و تشريك مساعي بين ايزمئو و انجمن فرهنگي ايتاليا در تهران شده است. بايد بگويم اين كتاب، حاصل مشترك و همكاري گستردة ايزمئو و انجمن فرهنگي ايتاليا در زمينة بازشناسي فرهنگ ايراني و ايتاليايي است.
در آغاز به دليل بروز پارهاي مشكلات، ايزمئو ناگزير از به تعويق انداختن ارائة طرحهاي ويژه خود تا سال بعد گرديد و بدين ترتيب ترجيحاً به جاي آنكه اعتبارات مالي ايزمئو براي برخي پروژههاي پيشپاافتاده و معمولي هزينه شود كه آثار ماندگاري نيز نخواهد بود، چنين انديشيديم مشتركاً كتابي دربارة خانههاي ارامنه اصفهان به چاپ برسانيم.
جنون نوسازي كه بسان يك بيماري عفوني در حال گسترش از همه سوست و در ايتاليا نيز منجر به ايراد صدماتي گشته، در ايران در حال مهار شدن است؛ و جاي آن دارد كه از سازمانهاي «سازمان ملي حفاظت آثار باستاني» كه زيرمجموعة وزارت فرهنگ و هنر [سابق] است، سپاسگزاري گردد. در همين رابطه، وظيفة خويش ميدانيم كه مراتب سپاس و قدرشناسي از همة افرادي را كه باوجود موانع حاصل از زندگي نوين امروزي، مشتاق حفاظت از ميراث باارزش گذشته هستند، به مسئولان اعلام داريم.
به سبب ابعاد پيشبيني نشدة زندگي، نيكوتر آن ديديم كه نقشة خانههاي صفوي جلفا به همراه يادداشتهاي لازم در اين اثر به چاپ برسد.
اين امر مهم در ساية جديت و تلاش كاراپت كاراپتيان، به انجام رسيد، كه پس از همكاري با هيئت ايتاليايي در اصفهان، اينك سرگرم تحصيل معماري با گرايش مرمت در رم است. بهنظر من، بخش دوم اين كار (معرفي خانهها) بخش نهايي و كامل است؛ و بخش نخست كتاب (معرفي جلفا)، نياز به پژوهش بيشتر بهويژه در زمينة تاريخي دارد؛ همچنين براي تكميل آن رجوع به منابع و اسناد تاريخي و سفرنامههاي جهانگردان خارجي يا تحقيق در آنچه در كتابخانهها به ثبت رسيده لازم است.
دستيابي به امور فوق زماني آسانتر ميشود كه همه آثار، مطالعه و بررسي شوند.
جوزپه توچّي
فهرست مطالب
پيشگفتار
مقدمة مترجم
يادداشت
مقدمه
يادداشتهاي مقدماتي
بخش اول: جلفاي اصفهان
نگاهي به تاريخ جلفا
نخستين كوچ ارامنه با اصفهان
دومين و آخرين كوچ ارامنه
ارامنه و جانشينان شاهعباس
ارامنه در اواخر دورة صفويه
ارامنه در زمان آغامحمدخان قاجار و جانشينان او
مختصري از تاريخچة جلفا
ملاحظاتي دربارة نام جلفا
يادداشتهاي مختصر دربارة ساخت جلفاي نو
طرح شهري: تشريح طرح كلي
بخش دوم: معرفي خانهها
1: خانة خواجه پطرس وليجانيان
2: خانة سوكياس
3: خانة هوسپ اميرخان
4: خانة آقا كمال
5: خانة در گريگور
6: خانة ميناس كرت
7. خانة خواجه وسكان
8: خانة خواجه هوسپ
9: خانة جاني ياگاني (مارتاپيترز)
10: خانة كرمخان
11: خانة وارطانس آبكار
12: خانة آقانور
13: خانة لئون وكيلالدوله
نمايه