در ادامه طرح ديدار با هنرمندان پيشكسوت، خانم قرناسي در روستاي عزيزآباد شهر كلاله در استان گلستان، در كارگاه ابريشم بافي خود، ميزبان نمايندگان فرهنگستان هنر بود.
در ادامه طرح ديدار با هنرمندان پيشكسوت، خانم قرناسي در روستاي عزيزآباد شهر كلاله در استان گلستان، در كارگاه ابريشم بافي خود، ميزبان نمايندگان فرهنگستان هنر بود.
كارگاه ابريشم بافي، كارگاهي كوچك مشابه تماميكارگاههاي بافندگي بود. همچون كارگاه كاربافي، شعربافي و پارچههاي ديگر، استاد پشت دار بافندگي طوري مينشيند كه پاهايش درون گودال روي پدالها باشد. با دستانش ماكو را از اين سو به آن سو پرتاب كرده، با پاهايش جاي تارها را عوض ميكند و با كوبيدن شانه به روي پود، بافت را محكم ميكند. بدين سان پود به پود و رج به رج پيش ميرود تا پارچهاي ابريشمين به اندازه دلخواه بافته شود.
دكتر جواد علي محمدي ازخانم قرناسي، استاد ابريشم بافي، درباره پهناي پارچهها و موارد استفاده آن پرسيد و استاد پاسخ داد: «پارچههاي پهن تر بيشتر براي روسري و اغلب براي سر عروس مورد استفاده دارد. همچنين از پارچههاي با عرض كمتر، براي دوخت لباس استفاده ميشود.»
خانم قرناسي درباره رنگ بندي ابريشمها ميگويد: «رنگ قرمز بيشترين مورد استفاده را براي ما دارد. اما رنگهاي آبي، زرد يا سبز نيز به سفارش خريدار به كار ميروند.»
وي درباره اجزاء دستگاه ابريشم بافي اش اينگونه توضيح داد: «شانه براي كوبيدن پود به كار ميرود و پايهها را از جنگل ميآوريم. ماكو، پود را در ميان تارها جاي ميدهد و تارها كه اغلب از نخ كاموا هستند بايد به وسيله يك پايه با فاصله حدود 5/2 تا 3 متر از پايههاي دار كشيده شوند و در اين سو تارها به دور غلتكي ميپيچند تا پس از بافته شدن پودها بتوانيم با چرخاندن غلتك، تارها را به حالت كشيده نگاه داريم. در ضمن پارچه بافته شده دور غلتك جمع ميشود. پدالها هم تارها را جا به جا كرده و به بافت تغيير دهنه ميدهد.»
خانم قرناسي به فضاي كافي به عنوان يك ويژگي لازم براي بافت ابريشم اشاره كرد و گفت: «فضا نبايد محدود باشد. چون ممكن است خريدار پارچهاي با متراژ بالا سفارش دهد، كه در اين صورت بايد آنقدر فضا در اختيار بافنده باشد كه بتواند پارچههايي با متراژ بالا را نيز ببافد.»
وي در ادامه درباره چله كشي با يادآوري اين نكته كه چله در بيرون آماده شده و سپس در داخل اتاق به روي دستگاه سوار ميشود توضيح داد: «عرض پارچه به شكل ده چله، ده چله، اضافه شده و در هر چله يازده تار وجود دارد. طول چله بنا به درخواست خريدار ميتواند تغيير كند. به عنوان مثال اين چله (به چله اي كه در حال بافتن آن است اشاره ميكند) حدود پنجاه متر است كه پس از بافته شدن آن را به قطعات ده متري برش ميدهيم.»
استاد ابريشم بافي درباره رواج داشتن اين حرفه در اطراف گفت: «بيشتر فاميلهاي ما به اين شغل اشتغال دارند. گاه در يك منزل چهار نفر ابريشم بافي ميكنند. به عبارتي ابريشم بافي بخشي از فرهنگ ماست. حتي در كشور تركمنستان نيز،تركمنها به اين كار ميپردازند.»
همچنين درباره مراحل آماده شدن ابريشمها توضيح داد: «پس از آن كه پيله آماده ميشود، 2 تا 3 روز آن را به حال خود رها ميكنيم تا خشك شود. سپس از پيله نخ گرفته و پس از رنگرزي آماده بافتن هستند. اين روزها بيشتر رنگها به صورت شيميايي تهيه ميشوند ولي در گذشته براي تهيه رنگها از گياهاني همچون روناس براي رنگ قرمز يا همشه براي رنگ آبي استفاده ميشده. ولي در حال حاضر رنگ شيميايي را از بازار ميخريم و ابريشمها را به رنگ دلخواه درميآوريم.» او درباره وضع بازار كارشان ادامه داد: «بازار ما بد نيست و براي بافنده از بيكاري بهتر است. بافت روسري سود بيشتري دارد. اما حتي بافت پارچههاي ديگر هم براي روستائيان بد نيست. اين روزها هم با توجه به آنكه تعداد بافندهها رو به افزايش است، باز رونق تازهاي گرفته. در گذشته آقايان نيز به اين كار اشتغال داشتند. به عنوان مثال پدر خودم، ابريشم بافي ميكرد. اما اين روزها تنها خانمها به اين حرفه روي ميآورند.»
وي سخنانش را اينگونه به پايان برد: «در ابريشم بافي نقشها بسيار محدود است. ولي در انتخاب رنگها، تنوع بيشتري وجود دارد كه آن هم مطابق با سفارش خريدار خواهد بود.»
|