|
پيش‌همايش «گنجينه‌هاي از ياد رفته هنر ايران»، اول آبان‌ماه در شيراز برگزار شد.
درحاشيه پيش‌همايش، نمايشگاهي كوچك از هنرهاي سنتي استان فارس، همچون قلم‌زني، منبت‌كاري، خاتم‌كاري، حجاري سنگ، ساخت كاشي هفت‌رنگ و گليم‌هاي منقش در تالار حافظ اين شهر، برپا شده بود.
پيش‌همايش «گنجينه‌هاي از ياد رفته هنر ايران»، اول آبان‌ماه در شيراز برگزار شد.
درحاشيه پيش‌همايش، نمايشگاهي كوچك از هنرهاي سنتي استان فارس، همچون قلم‌زني، منبت‌كاري، خاتم‌كاري، حجاري سنگ، ساخت كاشي هفت‌رنگ و گليم‌هاي منقش در تالار حافظ اين شهر، برپا شده بود.
آثار خاتم هنرمندان شيرازي و هندسه عجیب طرح‌هاي منبت و خاتم و قلمزني‌هاي تخت‌جمشيد بر مس، در كنار هنرمندان كهن‌سال اين هنرها كه با لهجه شيرين شيرازي از راه و رسم هنر خود مي‌گفتند، ديدني بود.
آنها از درآمد كم هنرشان گفتند و از اينكه بعد از اين همه سال حتي از امكانات بيمه هم برخوردار نيستند گلايه كردند.
در اين پيش‌همايش،كه با حضور دكتر جمشيد صداقت‌كيش با مقاله «هنرهاي صناعي گذشته فارس» به گل‌نبشته‌هاي تخت‌جمشيد اشاره كرد: «كهن‌ترين اثر نوشتاري درباره هنرهاي صناعي فارس، گل‌نبشته‌هاي تخت‌جمشيد است. اگرچه از نوع اين هنرهاي صناعي در هيچ اثري بحث نشده، اما در سده چهارم قمري، چهار كتاب تاريخي، به شرح چنين هنرهايي پرداخته‌اند. بيشترین آثار مطرح‌شده در این کتاب‌ها محصولات پارچه‌اي هستند، که با نام‌هاي كتان، جامه‌هاي الوان، زري، طبري، برد، سونجرد و پرده و همچنين زيلوهاي جهرمي، كه شهرت جهاني دارند، ذکر شده‌اند. در سده نهم، پارچه‌هاي ابريشمي، سده دهم، يراق اسبان و جوشن و در دوره قاجار شمشير و بلور در این منطقه توليد مي‌شده است. از دوره تيموريان به بعد نيز هنر منبت، در آباده و شيراز معمول مي‌شود.»
ياد كاشي‌نگاران گمنام شيراز
استاد هادي سيف، با مقاله «ياد كاشي‌نگاران گمنام شيراز»، به استادان گمنام كاشي‌نگاري شيراز و ذوق و توانمندي آنها اشاره كرد: «نگارگران گمنام شيراز، با توانمندي بسيار، قصه‌هاي شاهنامه را از تنگ‌جاي صفحات كتاب، به فراخ عرصه‌هاي كاشي‌هاي هفت‌رنگ كشاندند، حضور خلاقيت هنري كاشي‌پزي گمنام با نام «محمدرضا، كاشي‌پز شيرازي» كه در تدارك كاشي‌هاي مسجد نصيرالملك، نقاشان با ذوق شيرازي را همگام تحولي سرنوشت ساز كرد جزء همین استادان است. بناهاي فاخري چون نارنجستان قوام، باغ ارم و باغ عفيف‌آباد به يمن خلاقيت نقاشان كاشي، آذين يافته‌اند. كاشي‌پز مخلص «ميرزا عبدالرزاق شيرازي» با به راه انداختن كاشي‌پزخانه‌اي در محله «سرباغ» شيراز، نقاشي حكايات شاهنامه و متل‌ها را، به خانه‌هاي مردم و قصه جنگ رستم و ديو سفيد را، به زورخانه‌ها و حمام‌ها مي‌برد. «آقا مهدي كاشي‌نگار» هم از ياران خوش‌ذوق ميرزا، ديوارها و نماهاي بيروني خانه‌ها را با نقاشي گل‌هاي زيبا، زينت مي‌دهد. اما صد دريغ كه نقاشي روي كاشي در نيمه دوم قرن چهاردهم در غوغاي نوآوري‌ها و رواج معماري غريبه با اصول و قواعد سنتي، از رونق افتاده است.»
ذهني‌بافي در قالي عشايري
سيدعلي‌اكبر سيدي، عضو هيئت علمي دانشكده هنر و معماري شيراز، مقاله‌اي درباره ذهني‌بافي در قالي‌هاي عشايري استان فارس ارائه داد.
وي در اين مقاله، ذهني‌بافي را حاصل كوچ مداوم عشاير كوچنده كه در سير مداوم، برداشت‌هاي بصري گوناگوني را در ييلاق و قشلاق كسب مي‌كنند، مي‌داند. در اين دگرگوني ظاهري، آنچه كه ثابت مي‌ماند اعتقاد است و باورهاي بافنده، كه در قالب اين نقش‌آفريني، تكرار مي‌شود و از نسلي به نسل ديگر، تاريخ فرش‌بافي عشاير را رقم مي‌زند. زنان عشاير قالي را براي خود مي‌بافتند و به جز از ذوق و سليقه خود، از هيچ‌كس دستور نمي‌گرفتند. اما ساكن شدن عشاير، آنها را وادار كرد كه مطابق ميل مشتريان، قالي ببافند و همين امر روز به روز از گنجينه موتيف‌هاي قالي عشاير، كم و عشاير را مجبور به تكرار مكررات كرد. دستور دادن به بافندگان عشاير روز به روز زيادتر شد و دستورات دقيق‌تر در اين ميان، به تعداد بافندگان فرش نيز افزوده شد. به نحوي كه هشتاد درصد بافت‌هاي عشاير توسط اين افراد توليد مي‌شود.»
روش‌هاي آموزش هنرهاي از ياد رفته هنرهاي سنتي
بهمن فيزآبي، عضو هيئت علمي دانشكده هنر و معماري شيراز، در پايان این نشست، مقاله خود را با عنوان «جستاري پيرامون روش‌هاي آموزشي از ياد رفته هنرهاي سنتي در ايران»، ارائه داد.
وي با بررسي «فتوت‌نامه‌ها»، كه روش آموزش و رسيدن به مرحله استادي در حرفه‌هاي مختلف هنري و صنعتگري ايرانيان است، به نمونه‌هاي تدوين يافته‌اي از يك نظام كامل تربيتي كه منجر به آفرينش‌هاي عظيم هنري شده است اشاره كرد و گفت: «با دقت نظر در اين اصول، مي‌توان به راه‌حل‌هاي منطقي براي آموزش هنرهاي سنتي در زمان حال رسيد. آموزش اين متون براساس تربيت روح است كه طبق معنويت ايراني ـ اسلامي، بر سركوب نفس استوار است. تحليل مجموعه رسالات «فتوت‌نامه‌ها» مي‌تواند مبناي انديشه هنرمندان ايراني را تا ميزاني مشخص كند، و راه را براي درك بهتر مؤلفه‌هاي آموزشي هنرهاي سنتي ايران باز كند.»
|
نسخه چاپي
