نشست مشترک معاون پژوهشی فرهنگستان هنر با رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه، در راستای واکاوی مباحث حقوقی حوزه هنر، برگزار شد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، نشست هم‌اندیشی واکاوی مباحث حقوقی حوزه هنر، با حضور معاون پژوهشی فرهنگستان هنر و رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه و هیئت همراه، روز شنبه، 6 مرداد 1403، در محل این فرهنگستان، برگزار شد.

«تبیین و تدوین ادبیات حقوقی در مواجهه با دعاوی حوزه هنر از سوی مخاطبان عام و خاص کشور مبتنی بر شواهد پرونده‌های حقوقی»، «ارائه راهکارهای مشخص و کاربردی به قانون‌گذار و دستگاه قضا، انجام پژوهش‌های تطبیقی جهت بهره‌برداری از تجربیات قانونی و قضایی برخی کشورها در رسیدگی قضایی به دعاوی حقوق مخاطب و هنرمندان به‌منظور ترسیم وضع مطلوب»، «شناسایی نارسایی‌های قضایی مؤثر در افزایش نقض حقوق مخاطب» و «طراحی سرفصل و محتوای آموزش قضات درخصوص فضای خاص حاکم بر دعاوی حقوق مخاطبان و هنرمندان» از جمله مباحثی بودند که در این نشست به بحث و بررسی گذاشته شدند.

ناهید عبدی، سرپرست معاونت پژوهشی فرهنگستان هنر، ابتدا، به تشریح وظایف و دستاوردهای این فرهنگستان پرداخت و در ادامه، به روند کارهای پژوهشی اشاره کرد و گفت: با توجه به اهمیت این حوزه، در ابتدا، لازم است به تفکیک و تمایز موضوعات و دسته‌بندی مباحث اهتمام ورزیده شود. همچنین، طرح پرسش‌های صحیح و شفاف در این حوزه از اولویت بسیاری برخوردار است.

او انجام مطالعات مبتنی بر وضعیت‌شناسی و آسیب‌شناسی و بهره‌گیری از مطالعات تطبیقی را در امر پژوهش در این حوزه لازم و ضروری دانست و تأکید کرد: بررسی حقوق مخاطب سرفصل‌های‌ اصلی پژوهشی فرهنگستان هنر در یک سال گذشته بوده است.

سعدالله مرادی، رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه، به تشریح وظایف و کارکردهای این پژوهشکده پرداخت و گفت: در این پژوهشکده، گروه‌های آمار، فناوری‌های نوین، آینده‌پژوهی قضایی و بینارشته‌ای فعالیت دارند. بیش از یک سال است که این پژوهشگاه بر مباحث مرتبط با هنر و ارتباط آن با حقوق و قضا توجه خاصی کرده و بنا را بر این گذاشته تا دغدغه هنرمندان در حوزه قضایی را به بحث و بررسی بگذارد. او ضمن تأييد مفاد دستور جلسه، زمينه‌هاي همكاري مشترك را مساعد دانست.

مرادی به بیان مثال‌هایی پرداخت که موجب بروز مشکلات قضایی برای هنرمندان شده است و تصریح کرد: ما با بومی‌سازی به دنبال دغدغه‌ها و مشکلات هنرمندانیم و از سال 1401 تاکنون، چند نشست برای چنین مطالبی برگزار کرده‌ایم و تلاش ما این است که به‌عنوان ارتباط‌دهنده میان جامعه هنری و قضایی به مباحثی که در این حوزه وجود دارد بپردازیم و نتایج این بررسی‌ها را به مراجع قضایی برای وضع یا تصحیح قوانین ارئه کنیم. در راستای این اهداف، نیاز داریم تا اِشراف بیشتری به مباحث هنری داشته باشیم و امید داریم تا از دانش و تجارب فرهنگستان هنر استفاده کنیم. پژوهشگاه نیز می‌تواند تریبون فرهنگستان هنر قرار بگیرد و راه را برای این پژوهش‌ها هموارتر کند.

سپس، حسین زرینی، معاون منابع انسانی و مدیر گروه تاریخ شفاهی پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه، در ابتدای سخنان خود، به اصل 156 قانون اساسی و وظایف قوه قضاییه اشاره کرد و گفت: از آن‌جا که طبق این اصل، قوه قضاییه پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی و تحقق‌بخشیدن عدالت است، بنا بر دستور ریاست قوه قضاییه، تشکیل کارگروه هنر و پی‌گیری خواست‌ها و نیازهای هنرمندان نیز از اهداف این پژوهشگاه به شمار رفته و در دستور کار قرار گرفته است.

او در ادامه سخنان خود، انعقاد تفاهم‌نامه همکاری برای اجرایی‌شدن مباحث و نشست‌ها میان فرهنگستان هنر و قوه قضاییه را امری ضروری دانست.

این نشست با سخنان یوکابد عارفی، پژوهشگر گروه حقوق و هنرِ پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه، ادامه پیدا کرد. او به فعالیت پژوهشگاه درخصوص حقوق هنرمندان پرداخت و توضیح داد: ما به دنبال دغدغه هنرمندان در زمینه‌های قضایی هستیم و تاکنون دادسرای رسانه پی‌گیر این مباحث بوده است؛ اما ارتقای دانش حقوقی برای هنرمندان هم امری ضروری است. در کتابی که در سال گذشته تدوین و منتشر شد، به پژوهش‌هایی پرداخته شده است که در بیست سال اخیر دغدغه هنرمندان در داخل و خارج کشور بوده و با عنوان «حقوق هنر در آینه پژوهش» به مباحثی مانند مالکیت اثر هنری، مفهوم عدالت در آثار هنری و مباحثی از این دست پرداخته شده است.

او به کنوانسیون برن، که برای حمایت از آثار ادبی و هنری است، اشاره کرد و به مشکلاتی پرداخت که کشور به‌علت عضونبودن در این کنوانسیون متحمل می‌شود.

در ادامه، حبیب ادیبی، مشاور اجرایی فرهنگستان هنر، به حقوق هنرمندان و حقوق مخاطبان اشاره کرد و گفت: تاکنون، مسائل و مشکلات حقوقی هنرمندان، ازجمله حقوق مادی و معنوی آن‌ها، در قوانین دنبال شده است و در این باره، قوانین صریحی وجود دارد؛ اما درباره حقوق مخاطبان هیچ قانونی وجود ندارد. در صنایع، حقوق مصرف‌کننده دیده می‌شود؛ اما در هنر، وضعیت مطلوبی برای مخاطبان هنری وجود ندارد. بدين ترتيب، هیچ گاه مردم نخواهند توانست حقوق خود را مطالبه کنند. در این زمینه، هنر نیز به سمت کیفیت نخواهد رفت و مادام که هنر را مردم رصد نکنند، هنر تابع پول خواهد بود.

او در ادامه تأکید کرد: فرهنگستان هنر، در جايگاه تنظيم‌کننده حقوق هنرمند و مخاطب هنري، به دنبال آن است که مخاطب نیز، همانند هنرمند، جایگاه و گفتمان قانونی يابد و بتواند احقاق حق کند.

در ادامه، زهرا مربیان، مدیر مطالعات و تحقیقات راهبردی معاونت پژوهشی و هنري، حمیده جعفری‌پاورسي، رئیس گروه مطالعات سیاست‌های هنری، و اکرم بخشی، کارشناس مسئول معاونت پژوهشی و هنري از فرهنگستان هنر، و یونس نوری، مدیر روابط‌عمومی و پژوهشگر گروه حقوق و هنرِ پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه، به ارائه دیدگاه‌ها و راه‌کارهای ادامه این جلسات و نقشه راه برای ادامه فعالیت‌های فی‌مابین پرداختند.

در پایان نشست مقرر شد تا در جهت همکاری بیشتر پیش‌نویس تفاهم‌نامه همکاری آماده و پس از موافقت به امضای طرفین برسد.