سید محمود دعایی در مراسم تجلیل از عکاسان پیش‌کسوت انقلاب در فرهنگستان هنر عنوان کرد: مرحوم آقای پرتویی موظف به گرفتن عکس از امام(ره) و هُمافران بود، اما به ایشان گفته بودند که حقِ گرفتن عکس از هیچ چهره‌ای را ندارد. ایشان هم با مهارت تمام، یکی از آثار ماندگار را در تاریخ ثبت کرد.

به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان هنر، به مناسبت ایام مبارک دهه فجر، نمایشگاه عکس «تاریخ در قاب» با همکاری مؤسسه فرهنگی‌هنری صبای فرهنگستان هنر و مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت، عصر روز یکشنبه 12 بهمن 1399، با حضور علیرضا اسماعیلی، سرپرست فرهنگستان هنر، سید مجتبی حسینی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ محمدرضا سوقندی، مشاور وزیر در امور ایثارگران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ معاونین و مدیران فرهنگستان هنر، هادی مظفری، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ عباس عظیمی، رئیس مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی، و جمعی از هنرمندان و عکاسان پیش‌کسوت انقلاب برگزار شد.

در این مراسم که افتتاحیه نمایشگاه عکس گروهی آثار هنرمندان پیش‌کسوت عکاس محسوب می‌شد، حجت‌الاسلام سید محمود دعایی، مدیرمسئول روزنامه اطلاعات؛ احمد مسجدجامعی، عضو کمیسیون اجتماعی و فرهنگی شورای شهر تهران؛ نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت؛ و سجادمحمد یارزاده، سرپرست مؤسسه فرهنگی‌هنری صبا، همسر زنده‌یاد حسین پرتویی، علی قلم‌سیاه، پیش‌کسوت عکاس، ایراد سخن کردند.

حجت‌الاسلام دعایی یکی از سخنرانان این مراسم بود که با یادآوری خاطرات زمان مربوط به عکس سرنوشت‌ساز مرحوم پرتویی گفت: نظامیان در آن روز تاریخی، یکی از رژه‌های نظامی شکوه‌مند خود را در حضور امام(ره) به نمایش گذاشتند. عکاس، یعنی مرحوم آقای پرتویی، موظف به گرفتن عکس بود اما به ایشان گفته بودند که حقِ گرفتن عکس از هیچ چهره‌ای را ندارد. ایشان هم با مهارت تمام، یکی از آثار ماندگار را در تاریخ ثبت کرد.

خدا رحمت کند این هنرمند نازنین را که این لحظات را به‌زیبایی ثبت کرد. من به خانواده ایشان تبریک می‌گویم که بزرگی چون ایشان را در کنارشان داشتند. فقدان ایشان، فقدانی است که همه علاقه‌مندان به انقلاب را متأثر کرده است و امیدواریم که خداوند متعال، پاداش خیر و نیکویی به این عزیزمان بدهد!

در ادامه این برنامه احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران، به درگذشت حسن محجوب، از بنیان‌گذاران شرکت سهامی انتشار، اشاره کرد و با توجه‌دادن به تصویری که توسط این انتشارات منتشر شده بود، گفت: بی‌شک تصاویر و عکس‌ها یکی از اسناد تاریخی‌اند که می‌توانند بازگوکننده و راوی تاریخ باشند.

او به ثبت رویدادهای تاریخی توسط عکاسان اشاره و خاطرنشان کرد: بسیاری از اتفاقات و رویدادهای جهانی که عکاسان به ثبت می‌رسانند، منشأ همدلی می‌شود؛ مانند ثبت عکس کودک کُرد بی‌پناهی که در دریای آزاد غرق‌ شده بود، یا عکس تاریخی امام(ره) و هُمافران که زنده‌یاد حسین پرتویی با ظرافت خاصی از پشت سر آنها ثبت کرد.

مسجدجامعی در همین زمینه گفت: تصویر امام(ره) و هُمافران در شرایطی منتشر شد که حکومت تلاش می‌کرد تا نسبت به جریان انقلاب عکس‌العملی نداشته باشد. انتشار این عکس، حکومت را وادار به تکذیب و موضع‌گیری کرد.

عضو شورای شهر تهران درخصوص روایت تصاویر عنوان کرد: تصاویر همیشه روایت‌هایی را در پی دارند. ما تا زمان انقلاب، عکاسان نامداری داشتیم؛ مثلاً عکاسانی بودند که در سال‌های 1355 و 1356 راوی نظام فکری حکومت بودند یا اینکه مسائل اجتماعی و مشکلاتی را که در آن زمان برای طبقات مختلف اجتماعی و زنان وجود داشت، مستند کرده بودند، اما عکس‌هایی که از زمان انقلاب و هشت سال دفاع مقدس وجود دارد، تاریخ مستند روزگار خود را روایت می‌کند.

او در پایان سخنان خود با اشاره به کتاب‌هاییکه می‌توانند بازگوکننده تاریخ ممالک باشند، گفت: تصاویر اسنادی انکارنشدنی‌اند. اگر بخواهیم یکصد سال را به‌صورت تصویر نشان دهیم و برای هر سال یک تصویر را در نظر بگیریم، می‌توان به جرأت گفت عکس تاریخی امام(ره) و هُمافران به‌تنهایی بازگوکننده یکصد سال تاریخ ایران است.

نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت، ضمن خوشامدگویی به حضار و هنرمندان و همچنین خانواده استاد پرتویی، ابراز امیدواری کرد تا در آینده با رخت‌بربستن ویروس کرونا، شاهد برپایی هرچه‌بیشتر برنامه‌های فرهنگی‌هنری این‌چنینی باشیم.

او ادامه داد: تخصص من عکاسی نیست و سخن‌گفتن در جمع هنرمندان عکاس، بسیار سخت است، اما می‌دانم که عکاسان، به‌خصوص عکاسان مستند، می‌توانند حتی با یک عکس، تأثیری بسیار گران‌بها در تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به یادگار بگذارند. کاری که مرحوم پرتویی با گرفتن عکس هُمافران، آن هم در آن شرایط حساس انجام داد، تأثیری شگرفی در ساحت و ساختار سیاسی و اجتماعی کشور در آن زمان گذاشت.

مدیرعامل مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت در پایان سخنان خود ضمن تشکر از همه دست‌اندرکاران درباره عکس تاریخی همافران گفت: اینکه این عکس در چه شرایطی گرفته شده، بسیار حائز اهمیت است و بخشی از تاریخ شفاهی ما در حوزه انقلاب محسوب می‌شود. شناخت از شرایط عکاس و زمان گرفتن عکس، مسئولیتی است که خود ما در مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت، بر دوشمان داریم و تلاش می‌کنیم تا بتوانیم تاریخچه این حوزه‌ها را مشخص کنیم و در اختیار نسل جدید قرار دهیم.

در ادامه یارزاده با خوشامدگویی به استقبال میهمانان رفت و گفت: چه چیزی باعث می‌شود که یک هنرمند، در ذهن جامعه و مخاطب ماندگار شود؟ همین سؤال اهمیت برپایی این مراسم و تجلیل از هنرمندی چون زنده‌یاد پرتویی را نشان می‌دهد. معتقدم رمز ماندگاری این هنرمندان، تعهد است. هنرمندان متعهد، چه پیش از انقلاب و چه در زمان انقلاب و چه پس از آن، تا به امروز توانسته‌اند خدماتی ارزنده در حوزه هنر ارائه بدهند و به‌نحوی هنرنمایی کنند.

سرپرست مؤسسه فرهنگی‌هنری صبا همچنین گفت: اگر امروز گرد هم آمده‌ایم تا از خدمات این هنرمند ارزنده و دیگر هنرمندان پیش‌کسوتمان تقدیر کنیم، رمز و رازش همین تعهد هنرمند است. هنر عکاسی یکی از هنرهایی است و بی هیچ دخل و تصرفی، عین واقعیت را در جامعه عرضه می‌کند؛ هنری که ذاتش زمان است. ما باید به هنرمندان ارج بنهیم و جایگاه واقعی آنها را در جامعه هنری، قدرشناسی کنیم.

او در انتها ابراز امیدواری کرد: باید در ادامه بتوانیم چراغ آینده و نسل جوان را با این اثربخشی‌ها که پیش‌کسوتان برایمان ارزانی داشته‌اند روشن کنیم و این مهم را سرمایه کارمان قرار دهیم.

علی قلم‌سیاه، پیش‌کسوت عکاس و دوست مرحوم پرتویی، سخنران بعدی بود که با ارائه چکیده‌ای از اهمیت هنر عکاسی گفت: بعضی از رفتارها و مسائل در زندگی مردم شخصیت خاصی پیدا می‌کنند. من خدمت آقای پرتویی بسیار بوده‌ام. ایشان نوع خاصی از تواضع، معرفت، ادب محاوره و گفت‌وگو داشت. شادابی ایشان همواره با نجابت توأم بود. ادب ایشان به طریق شاخصی پرتو داشت. پرتویی انسانی مردم‌دار بود. هوش سرشاری داشت و در عین حال متواضع بود. می‌توان گفت مجموعه‌ای از نیکی‌ها که در یک شخص می‌تواند باشد، با او همراه بود.

کاری که ایشان کرد، تبدیل به مستندی تاریخی شد، از خبر فراتر رفت، قدرت گرفت و جاودانگی تاریخ، آن را تبدیل به اثری مستند کرد. این اثر نشان داد که یک عکس، به‌تنهایی می‌تواند لحظه‌ای را به سندی تاریخی تبدیل کند و در عمق تاریخ به نمایش دربیاورد.

همسر زنده‌یاد حسین پرتویی نیز در این مراسم چند کلامی سخن گفت. او از حضار برای شرکت‌کردن در این مراسم تشکر کرد و گفت: آقای پرتویی همه را دوست داشت و چنان‌که با خانواده‌اش بود با دوستانش هم همان‌گونه رفتار می‌کرد. او به کارش علاقه بسیاری داشت و تلاش می‌کرد تا آن را به نحو احسن به انجام برساند. مطالعه فراوان در منش او تأثیر گذاشته بود. بعد از مرگ آقای پرتویی، هنوز هم گمان می‌کنم که کسی ایشان را فراموش نکرده است.

در ادامه این مراسم، فرهنگستان هنر و مؤسسه هنرمندان پیش‌کسوت، از خانواده زنده‌یاد حسین پرتویی، و دیگر عکاسان پیش‌کسوت همچون محمدعلی جدیدالاسلام، محمد صیادصبور، مرتضی صادقی‌افجه، سعید صادقی‌قازانجانی، علی قلم‌سیاه، علی کاوه، و عباس ملکی با اهدای لوح تقدیر و هدایایی تجلیل کردند و در ادامه، نمایشگاه عکس «تاریخ در قاب» با حضور این هنرمندان در «نگارخانه لرزاده» مؤسسه فرهنگی‌هنری صبا، وابسته به فرهنگستان هنر، گشایش یافت.