الهام لايقي- یکی از شاخه های تناور و ارزشمند هنر دینی و اسلامی رویکرد هنرمندان به موضوع انتظار و منجی است که در طول تاریخ فرهنگ و هنر ایران زمین ریشه های عمیقی دارد. بررسي علل رويکرد هنرمندان به اين شاخه از گرايش هنري که در دنياي معاصر و بويژه پس از انقلاب اسلامي بيشتر به آن پرداخته شده در گفتگويي با دكتر حبيب الله صادقي، مدرس دانشگاه، نقاش و رييس سابق موزه هنر هاي معاصر ارائه شده است. او در این گفتگو با ما از نشانه شناسی و آرمانگرایی آثار هنرمندان انقلاب و ارتباط با موعود سخن گفته است.

یکی از ویژگی های مهم هنرمندان هم روزگار ما آرمانگرایی است؛ می خواهم با همین پرسش آغاز کنم که ارتباط میان این آرمانگرایی را با موعود و آمدن منجی چگونه ارزیابی می کنید؟

فلسفه موعود و انتظار برای مصلح که عدالت را در جهان برقرار کند، موضوعي است كه در تمام اديان الهي به آن پرداخته شده است. اما اين نگاه ويژه به انتظار و فلسفه آن، موضوعي است كه در ميان مسلمانان به ويژه شيعيان رواج بيشتري دارد و به همين دليل نيازمند توجه ويژه اي است و بروز آن به لحاظ تصويري احتياج به شرح و تبيين ويژگي ها و تعلقات خاطري در هنرمند دارد تا اين باورمندي دروني به ظهور عملي برسد و تصوير ذهني و انتزاعي در عمل ظهور پيدا كند.

از طرفی باید توجه داشته باشیم که ما هنرمندان نسل انقلاب، هنرمندان آرمانگرايي هستيم و به همين دليل نشانه هاي موعود در كارهاي نسل ما بيشتر نمود پيدا مي كند و به نوعی می توان گفت این آرمانگرایی ریشه در مهدویت، فرهنگ انتظار و اعتقادات ما دارد.

هنر ديني با رويكرد مهدوي چه ويژگي هاو نشانه هايي، چه به لحاظ تكنيكي چه به لحاظ معنايي دارد؟

اين موضوع از دو بعد قابل بررسي است ؛ صورت و معنا. از لحاظ صورت اين كه چه كالبدي را انتخاب مي‌كنيم تا هنر موعود را به نمايش بگذاريم مهم می نماید.

اين كه مردم در اعياد نيمه شعبان جشن هايي برگزار مي كنند خوب و قابل تقدير است اما براي پرداخت عميق تر به اين حكمت آرماني بايد جلسات و نشست هايي برگز ار شود چرا که هنر موعود، هنري آرماني است و به لحاظ كمپوزيسيون، رنگ، بيان جلوه​هاي بصري و...بايد بررسي و كارشناسي شود.

از لحاظ معنا نيز بعد از انقلاب اسلامي هنر معنوي به لحاظ معنا، ساختار و تصوير جلوه بيشتري در ميان مردم پيدا كرده است و ويژگي هاي برون تاب خود را بهتر و بيشتر نشان داده است. ضمن اينکه نشانه اصلي آثار هنري در اين شاخه، داشتن اميد به آينده و مبارزه با ناراستي​هاست چرا که اعتقاد به آمدن يک منجي و رفع ظلم​ها و بي​عدالتي​ها اصلي​ترين خواست عمومي از ظهور محسوب مي​شود. هنرمندان معاصر ما نيز با نگاه به همين آينده روشن، به خلق آثار و ارائه آن در عرصه​هاي مختلف پرداخته​اند. اين البته از ذات انقلاب اسلامي سرچشمه گرفته است و آرمانگرايي ايشان هم ريشه در نگاه مهدوي، مصلحانه و نسيم نجات بخش بشريت دارد.

آقای صادقی تعامل میان هنرمندان و بزرگان دین آیا در این زمینه می تواند راهگشا باشد و منجر به خلق آثاری فاخر و عمیق تر شود ؟

استفاده از ابزار هنر برای بیان ارزش های ديني، سابقه ای طولاني دارد هيچ انساني بدون هنر و تاثير مستقيم آن در ارتقا و كيفيت زندگي نمي تواند به حيات خود ادامه دهد و اين عرصه نياز به كار و تبيين ويژه دارد.

مي توان از ديدارها و بیانات رهبر انقلاب با هنرمندان و آيات عظام و مراجعي كه در اين زمينه صاحب آرا و نظرات ويژه هستند بهره برد. هنرمندان هم بايد به تركيب و تعامل با اين بزرگان برسند تا با اين تعاملات و برخورد ها جرقه هاي رويش جديد آثار هنري در هنرمندان ديده شود.

همچنين مي‌توان جلسات و كارگاه هايي را در روز هاي خاص مثل سه شنبه​ها در جمكران كه به عنوان مبدا و خانه اول منتظران حضرت حجت است با حضور هنرمندان برگزار كرد تا با حضور در فضاي معنوي علاوه بر دعا و نيايش، به تعامل با يكديگر پرداخته و به خلق آثار هنري در كنار هم بپردازند.

مفهوم انتظار وموعود مفهوم بزرگ و وسيعي است و اين كه هر فرد در آتليه اش به خلق اثر در رابطه با آن بپردازد كافي نيست و به پرداخت جمعي و ارائه گسترده اثار هم نيازمند است.