پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر، نشست تخصصی «راسا زیبایی‌شناسی در هند، نگاهی به بنیان‌های زیبایی‌شناسی در هنرهای اجرایی هندی» را برگزار کرد.

به گزارش روابط‌ عمومی پژوهشکده هنر، نشست تخصصی «راسا زیبایی‌شناسی در هند»، به همت گروه هنر شرق پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر روز شنبه یازدهم اسفندماه 1403، ساعت 10 الی 12 برگزار شد.

زهرا دستان، مدیر گروه هنر شرق پژوهشکده هنر، ضمن خوش‌آمد‌گویی به مهمانان و معرفی سخنران، در خصوص برنامه‌ها و نشست‌های علمی گروه هنر شرق پژوهشکده در سال آینده توضیح مختصری ارائه کرد و گفت: این نشست به‌عنوان حسن ختام برنامه‌های امسال گروه هنر شرق پژوهشکده برپا شده است و می‌توان گفت که با این جلسه بحث در خصوص هنر هند به پایان می‌رسد و در سال آینده برنامه‌هایی در خصوص هنر چین ،کره و ژاپن را خواهیم داشت.

سپس هومن بابک، نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و هنر هند به سخنرانی با موضوع «راسا زیبایی‌شناسی در هند»، نگاهی به بنیان‌های زیبایی‌شناسی در هنرهای اجرایی هند پرداخت و در خصوص داستان راسا و پیشینه بسیار طولانی زیبایی‌شناسی هنر هند و معانی، فلسفه و تفکرات زیبایی‌شناسی هند، توضیحاتی ارائه کرد.

بابک در ادامه به راسا و پایه‌ای‌ترین ساختارهای آن اشاره کرد و گفت: راسا یا زیبایی‌شناسی هند؛ از بنیادی‌ترین مفهوم‌ها در سنت هندی است، به‌خصوص در هنرهای اجرایی، برای بدست آوردن دیدگاهی ژرف در این حوزه، می‌بایست در ابتدا زیرساخت‌های فلسفی هنرهای اجرایی هند و اصول زیبایی‌شناسی هندوان را بررسی کرد و بعد با بازگشت به تاریخ، سیر دگرگونی و پیشرفت و پسرفت این هنرها را مشاهده کرد و در پایان با بازخوانی هر اجرا و هر سبک به کل اجرا پی برد، اگرچه به دلیل پرشماری تعداد سبک‌ها و شیوه‌های اجرایی این کار بسیار سخت خواهد بود.

او در ادامه توضیح داد که بنیان هنرهای اجرایی، به‌ویژه نمایش، آیین‌ها و سنت‌های هندی هستند، با وجود اینکه در حال حاضر در همه دنیا خط فاصله‌ای بین هنر و اجرا و آیین‌های مذهبی کشیده شده است، ولی هنوز هم ما می‌توانیم در هنر مراسم آیینی و سنتی هند ساختار نمایشی را ببینیم.

این پژوهشگر در ادامه افزود؛ ما در هند با گستره بسیار بزرگی از فرهنگ‌ها، اسطوره‌ها، داستان‌ها، متون و اجراهای عجیب و غریب روبرو هستیم، بعد از رنسانس در غرب، فلسفه راهش را از متافیزیک جدا کرد و انسان، به‌ویژه تن و روان انسان تبدیل به موضوع اصلی فلسفه شد و به همین دلیل، اصول اساسی و بین‌المللی، مانند قانون حقوق بشر، همه بر بنیان انسان و نیازهای آن پایه‌گذاری شده‌اند و انسان هم در حقیقت بخشی از آن قدرت همه جا حاضر ازلی و ابدی است و ساختار فلسفه بر بنیان ویژگی‌های روح فردی و روح الهی و شناخت روابط آنها با هم شکل گرفته است.

در فرهنگ هند باستانی، سنت همواره در حال رشد است و پهنه را برای کاوش‌های بیشتر و بهتر باز می‌کند. البته تغییر زمان و مکان و تأثیر سنت‌های دور و نزدیک دیگر، همیشه فشار و پیامدهای خودش را داشته است، چرایی این موضوع بویژه در هند همیشه یکی از پرسش‌هایی بوده که هندشناسان مطرح کرده‌اند و نخستین فرضیه عامل ما این است که برخی از هنرهای اجرایی، خودشان مرکزی محسوب می‌شوند برای مسیری که فرهنگ‌های رنگارنگ درون هند از میان آنها مسیر و دنیای خود را درمی‌بایند و متقابلاً اینها برهم اثر می‌گذارند و به این ترتیب یک کنش داینامیک و پویایی را پدید می‌آورند، شاید ماهیت این پویایی به عنوان نمودی از درک و احساس دینی هویت پیدا کند ولی نکته مهم این است که در هند از آغاز، دین سرچشمه الهامات اجرایی بوده ولی اینکه سرچشمه‌ها تا چه حد باقی مانده‌اند جای تحقیق و پژوهش دارد.

در ادامه بابک به منابع در خصوص راسا پرداخت و با نمایش چند فیلم کوتاه از مراسم و آیین‌های سنتی هند برای انتقال بهتر مفهوم راسا، استفاده کرد و توضیح داد پژوهشگران علم بدیع در ادبیات سانسکریت، کاویا یا شعر را دو بخش می‌دانند: کاویایی که قابل دیدن و یا قابل شنیدن هستند، در نمایش آنچه که قابل دیدن است بر آنچه که قابل شنیدن است برتری دارد؛ چون توانایی آن برای انتقال حس لذت و سرور خیلی بیشتر است، در هند، قدرت ادبیات و هر آنچه شنیدنی است در انتقال حس لذت، کمتر از شکل دیداری ادبیات (نمایش) است و در نتیجه در فلسفه زیبایی‌شناسی هندی، نمایش را بهترین شکل ارائه ادبیات و شعر می‌دانند و در سنت هندی به ترتیب، واژه اجرا شده از واژه سرائیده شده و واژه خوانده شده از روی متن و در آخر واژه نوشته شده مقدس‌تر است.

در پایان این نشست سخنران به بحث و تبادل نظر با حاضران و پاسخ‌گویی به پرسش‌های شرکت‌کنندگان پرداخت.